“Άριστος, μεσαίος, αδύνατος, ανεπίδεκτος μαθήσεως”. Οι βιαστικές εκτιμήσεις για τις επιδόσεις ενός μαθητή στο σχολείο είναι γνωστές. Είχατε σκεφτεί ποτέ πως οι δυνατότητες ενός παιδιού στο σχολείο είναι θέμα γονιδίων;
“Έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης, γράφει πάντα άριστα χωρίς να διαβάζει πολύ”, “Η έλλειψη συγκέντρωσης και προσοχής στην τάξη δεν τον βοηθάει να διαπρέψει στα γραπτά του, πρέπει να του βάλω κάτω από τη βάση στο τρίμηνο για να προσπαθήσει περισσότερο”. Κάθε φορά που το παιδί σας κρίνεται από εκπαιδευτικούς, συγγενείς και οικείους, αναδύονται θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τους λόγους που διαπρέπει ή όχι στις σχολικές επιδόσεις.
Οι υποθέσεις αποκλίνουν συχνά από την πραγματικότητα. Το γνωστό ρητό, “με όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις, αντικαθίσταται από το “με όποιον γονιό μεγαλώσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις”. Σύμφωνα με το Science, η απόδοση στο σχολείο μπορεί να αποδοθεί σε γονιδιακούς παράγοντες. Τα ευρήματα δείχνουν πως η κληρονομικότητα των σχολικών επιδόσεων βασίζεται στην κληρονομικότητα πολλών επιμέρους χαρακτηριστικών και όχι μόνο στην νοημοσύνη.
Για να έχει καλές επιδόσεις ένα παιδί στο σχολείο, οι γονείς δεν αρκεί να του έχουν κληροδοτήσει μόνο γονίδια “ευφυίας” αλλά και γονίδια σχετικά με πολλά ακόμη χαρακτηριστικά τα οποία θα επηρεάσουν στην πορεία, τις σχολικές του επιδόσεις, σε συνδυασμό φυσικά με την επιρροή του περιβάλλοντος, και των τυχαίων παραγόντων. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Εύα Κράπολ του ινστιτούτου ψυχιατρικής του King’s College, προχώρησαν στη μελέτη 6653 ζευγαριών διδύμων μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Το DNA καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τις σχολικές μας επιδόσεις
Το DNA καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τις σχολικές μας επιδόσεις
Οι μελέτες διδύμων θεωρούνται ο καλύτερος τρόπος διερεύνησης σχετικά με τον βαθμό που τα γονίδια και το περιβάλλον επηρεάζουν τη διαμόρφωση κάποιου ιδιαίτερου ανθρώπινου χαρακτηριστικού. Αν για παράδειγμα, οι όμοιοι δίδυμοι μοιάζουν μεταξύ τους περισσότερο σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, απ’ ότι οι διαφορετικοί, τότε οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες αποδίδονται περισσότερο στο DNA παρά στο περιβάλλον.
Οι δίδυμοι που εξετάστηκαν, ήταν τόσο μονοζυγωτικοί, (όμοιοι) όσο και διζυγωτικοί, (διαφορετικοί). Οι δεύτεροι είναι μόνο 50% γενετικά όμοιοι, ενώ οι πρώτοι 100%. Όλα τα ζευγάρια που εξετάστηκαν, είχαν μεγαλώσει στο ίδιο σπίτι, είχαν πάει στο ίδιο σχολείο, είχαν τα ίδια ερεθίσματα από το ίδιο περιβάλλον. Τα παιδιά εξετάστηκαν σε διαγωνίσματα γλώσσας, μαθηματικών και άλλων μαθημάτων και αντί οι επιδόσεις τους να εξαρτηθούν αποκλειστικά από τη νοημοσύνη τους, έπαιξαν ρόλο πολλά ψυχολογικά γνωρίσματα, όπως η υγεία του μαθητή, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του, όπως η αυτοπεποίθηση, η εργατικότητα.
Όπως προέκυψε, οι σχολικές επιδόσεις είναι κατά τα δύο τρίτα, σε ποσοστό 62%, θέμα κληρονομικότητας, κάτι που είχε διαπιστωθεί και από προηγούμενες μελέτες, ενώ άλλα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τη μάθηση είναι ζήτημα γονιδίων σε ποσοστό 35% έως 58%. Ο δείκτης νοημοσύνης εμφανίζει την μεγαλύτερη επιρροή από την κληρονομικότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε παιδιού.
Οι επιδόσεις των μαθητών εξαρτώνται λοιπόν, από τον δείκτη νοημοσύνης, την προετοιμασία την συγκέντρωση, τα κίνητρα, το άγχος που προκαλούν τα διαγωνίσματα. Αυτό που απαιτείται είναι μια εξατομικευμένη προσέγγιση στην εκπαίδευση και όχι μια ίδια για όλα τα παιδιά. Χωρίς να σημαίνει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πως η πορεία των επιδόσεων είναι προδιαγεγραμμένη, τα γονίδια είναι ικανά να καθορίσουν εάν για ένα παιδί η μάθηση είναι εύκολη και ευχάριστη ή το αντίθετο.
Γενετικές προδιαθέσεις, επιρροή περιβάλλοντος και τυχαίων παραγόντων. Όλα παίζουν τον ρόλο τους όταν ένα παιδί παίρνει μια κόλλα στα χέρια του και καλείται να αξιολογηθεί από τα όσα πρόκειται να γράψει. Λίγο πριν βιαστείτε να κρίνετε λοιπόν, το παιδί σας ως μαθητή, θυμηθείτε ποιες ήταν οι δικές σας επιδόσεις στα θρανία.
