Βρίσκεται σε επίκαιρη και κομβική θέση στο σημείο που ενώνεται η Πελοπόννησος με τη Στερεά Ελλάδα. Σπουδαίες είναι οι ανακαλύψεις που έγιναν το 1952 από τον καθηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Σικάγου Όσκαρ Μπρόνηρ, υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών Αθήνας.Η ευρύτερη περιοχή της Ισθμίας πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε από το 5.000-6.000π.Χ.Στην Ισθμία χώρα, στην περιοχή Κυρά Βρύσης, εκεί όπου σήμερα είναι ο αρχαιολογικός χώρος, σύμφωνα με ενδείξεις έχουμε ανθρώπινη δραστηριότητα από το 1.300π.Χ. περίπου.
Τον 12ο π.Χ. αι. άρχισε να κατοικείται συστηματικά από Ίωνες. Είναι συνδεδεμένη με τον θρύλο του Μελικέρτη – Παλαίμονα γιό της Ινούς και του βασιλιά Αθάμαντα, που πνίγηκε στο Σαρωνικό Κόλπο και μεταφέρθηκε με δελφίνι στη στεριά.
Ο θείος του Σίσυφος βασιλιάς της Κορίνθου, τον έθαψε με τιμές και καθιέρωσε προς τιμήν του αγώνες προοδρόμους των Ισθμίων. Με την πληρέστερη μορφή τους χρονολογούνται από το 582π.Χ., ετελούντο κάθε δύο χρόνια και στους νικητές απονείμετο στεφάνι πεύκου και αργότερα αγριοσέλινου.
Οι αγώνες ήσαν υπό την εποπτεία της Κορίνθου έως την κατάληψη και καταστροφή της από Ρωμαϊκά στρατεύματα του Λεύκιου Μόμμιου το 146π.Χ., όποτε η διοργάνωση πέρασε στη Σικυώνα για τα χρόνια έως το 46π.Χ.
Το 67μ.Χ. συμμετείχε και ο ίδιος ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων.
Ετελούντο έως τα τέλη του 3ου μ.Χ. αι.
Η Ισθμία λόγω και της επίκαιρης γεωγραφικής της θέσης αποτέλεσε τόπο συνεδρίων – συναθροίσεων:
-481 και 480π.Χ για την αντιμετώπιση των Περσών
-337π.Χ. ο Φίλλιπος Β’ ανακηρύσσεται αρχιστράτηγος των Ελλήνων.
-336π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος ανακηρύσσεται αρχιστράτηγος όλων των Ελλήνων.
-302π.Χ. ο Δημήτριος Πολιορκητής αναγορεύεται ηγεμόνας της Ελλάδας.
-Το 196 π.Χ. ο Ρωμαίος ηγεμόνας Τίτος Κόϊντος Φλαμινίνος ανακηρύσσει κατά τη διάρκεια των Ισθμίων αγώνων το αυτοδιοίκητο και ελεύθερο των Κορινθίων, Φωκίων, Λοκρών, Ευβοέων , Μαγνησίων Θεσσαλών, Περαιβών, ενώ η Κορινθία γίνεται έδρα της Αχαϊκής Συμπολιτείας.
Σπουδαίους σταθμούς στη νεότερη ιστορία αποτελούν:
-Η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιά –Αθήνας – Κορίνθου (1-4-1885), με σταθμό στο Καλαμάκι
-Η διάνοιξη και λειτουργία της διώρυγας Κορίνθου (1882-1893).
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πληθυσμός ανήλθε από 140 το 1879 σε 2760 σήμερα (2011).
Πολυάριθμα είναι τα μνημεία:
Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο αξίζει να παρατηρήσουμε:
-Ναός Ποσειδώνα. Ο πρώτος κτίστηκε μεταξύ 690-650 π.Χ. Μεγάλη πυρκαγιά τον κατέστρεψε περίπου το 450π.Χ.και αμέσως στη θέση του κτίστηκε μεγαλύτερος δωρικού τύπου. Μια δεύτερη πυρκαγιά το 390π.Χ. κατέστρεψε μεγάλο μέρος του για να ανοικοδομηθεί στον ίδιο ρυθμό.
Μετά την εισβολή των Ρωμαίων υπέστη ζημιές το 148π.Χ. για να ανακατασκευασθεί και εξωραϊσθεί στα τέλη του 1ου μ.Χ. αι.
Η λειτουργία του σταματά με την επιδρομή των Βησιγότθων του Αλάριχου τον 4ομ.Χ. αι.
-Στάδιο. Κατασκευάζεται αρχικά γύρω στο 550π.Χ. Τον 3ο π.Χ. αι. γίνεται το νέο στάδιο όπου ετελούντο τα Ίσθμια. Έχει διασωθεί ένα σπουδαίο σύστημα άφεξης αθλητών η ύσπληξ.
-Παλαιμόνιο. Τόπος λατρείας του μικρού Παλαίμωνα, ο οποίος θεωρείτο και προστάτης των ναυτικών. Προς τιμήν του , θυσιάζονταν ταύροι. Η πρώτη φάση της κατασκευής γίνεται στα χρόνια του Νέρωνα (μέσα 1ου μ.Χ.αι), ενώ η πέμπτη και τελευταία επί Αντωνίνων το 161-169μ.Χ., συνδέεται δε με μια δίοδο που οδηγεί στον «πιθανό τάφο» του Παλαίμονα.
-Θέατρο. Βρίσκεται βορειοανατολικά του ναού Ποσειδώνα. Κτίστηκε περίπου το 400π.Χ. για να ικανοποιεί τα μουσικά αγωνίσματα των Ισθμίων.
Ρωμαϊκά λουτρά. Κατασκευάστηκαν μεταξύ 150-160 μ.Χ. πιθανόν από τον Ηρώδη Αττικό. Το μωσαϊκό τους είναι παρόμοιο με αυτά στην Όστια και Πομπηία.
Στο κεντρικό τμήμα υπάρχουν δύο παραστάσεις που απεικονίζουν τον «θαλασσινό θίασο», πομπή θαλάσσιων όντων που σχετίζεται με τη λατρεία του Διονύσου. Παρατηρούμε ιδιαίτερα το χταπόδι με τα 7 πλοκάμια και τα καβούρια.
Σε άλλο ασπρόμαυρο ψηφιδωτό απεικονίζεται μάλλον Νηρηίδα που ιππεύει έναν Τρίτωνα και περιβάλλεται από διάφορα θαλάσσια όντα.
Κάτω από το δάπεδο του Ρωμαϊκού λουτρού βρίσκονται ίχνη λουτρού Ελληνικής κλασσικής περιόδου.
-Σπήλαια. Είναι δύο «βορειοανατολικό» και «θεάτρου».Κατασκευάστηκαν περί τα τέλη του 5ου π.Χ. αι. και εξυπηρετούσαν τα λατρευτικά δείπνα.
-Δυτικό υδραγωγείο. Βρίσκεται δυτικά του ναού του Ποσειδώνα. Σώζονται δεξαμενή – συλλεκτήρας και αγωγός νερού.
-Κυκλικό φρέαρ. Κατασκευάστηκε περί τα τέλη του 6ου π.Χ. αι. για να ικανοποιεί τις ανάγκες του ναού Ποσειδώνα.
Εντός του αρχαιολογικού χώρου λειτουργεί από το 1978 Μουσείο, όπου παρατηρούμε:
-Μαρμάρινο αρχαϊκό περιρραντήριο. Υπήρχε από τα τέλη του 7ου π.Χ. αι. στο ναό (πρώτο) Ποσειδώνα.
-Υαλοθετήματα Κεχρεών. Έφθασαν συσκευασμένα ανά δύο σε πλοίο προερχόμενο από την Αλεξάνδρεια και βρέθηκαν βυθισμένα στην περιοχή. Είναι έγχρωμα σε τύπο που μοιάζει με σημερινά βιτρώ.
-Αυτοκρατορικό άγαλμα στο τύπο του Δία (μέσα 2ου π.Χ.αι.)
-Επινίκια στήλη με πορτραίτο του Κορίνθιου μουσικού Λεύκιου Κορνήλιου (150μ.Χ.)
-Εμπορικούς αμφορείς από Ίσθμια, Ράχη, Κεχριές, Βυζαντινό οχυρό.
-Λατρευτικά και οπλικά αναθήματα.
-Αντικείμενα προϊστορικών νεκροταφείων περιοχής Ισθμού.
Στην παραλία της Κρυφής παρατηρούμε ερείπια τείχους μυκηναϊκής περιόδου (περί το 1200π.Χ.).
Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει από διάφορα σημεία το Ελληνικό τεχνικό αριστούργημα του 19ου αιώνα, τη Διώρυγα Κορίνθου. Εγκαινιάσθηκε στις 25-07-1893. Κατ’αυτό τον τρόπο συνδέθηκε ο Κορινθιακός Κόλπος (Ποσειδωνία) με το Σαρωνικό (Καλαμάκι ή Σχοινούντα).
Έχει μήκος 6343μ. και πλάτος στην επιφάνεια της θάλασσα 246μ.
Το 1885 εργάζονταν 2300 άτομα οι περισσότεροι των οποίων ήταν ξένοι, κυρίως Ιταλοί, Μαυροβούνιοι, Αρμένιοι.
Οι μελέτες έγιναν από τους Ούγγρους μηχανικούς Ίστβαν Τύρρ, Μπέλα Γκέρστερ.
Μια αναμνηστική πλάκα που τοποθετήθηκε το 2009 από την Πρεσβεία της φίλης Ουγγαρίας, στην είσοδο της παλιάς οδικής γέφυρας, τιμά την σπουδαία προσφορά τους.
Η αποπεράτωσή της έγινε από την «Εταιρεία Διώρυγος Κορίνθου» υπό τον Ανδρέα Συγγρό.
Οι αρχαίοι Κορίνθιοι επί εποχής Περίανδρου, περίπου τον 6οπ.Χ. αι. κατασκεύασαν τον Δίολκο, μήκους περί τα 7,5χλμ. Ήταν ένας λιθόστρωτος δρόμος με αυλάκια που συνέδεε την Ποσειδωνία με την Σχοινούντα.
Τα πλοία τοποθετούνταν σε τροχοφόρο όχημα, τον ολκό και έτσι μεταφέρονταν από την μία πλευρά στην άλλη.
Τμήματα του Δίολκου φαίνονται σήμερα αρκετά καλά στην πλευρά της Ποσειδωνίας.
Περίπλους της Διώρυγας μπορεί να γίνει με τουριστικά πλοιάρια.
Σε διάφορες τοποθεσίες της περιοχής υπάρχουν τμήματα του Εξαμιλίου τείχους. Κτίστηκε στις αρχές του 5ου μ.Χ. αι. Ανακατασκευάστηκε από Ιουστινιανό (527-565 μ.Χ.), Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο (1415). Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (1443) .
Σε απόσταση 15χλμ βρίσκονται οι Αρχαίες Κεχριές, ένα από τα δυο λιμάνια που εξυπηρετούσαν την Κόρινθο.
Τα σωζόμενα ερείπια είναι της ρωμαϊκής περιόδου.
Στο νότιο μόλο παρατηρούμε τμήματα του ναού της Ίσιδας, παλαιοχριστιανικής βασιλικής, αποθηκών.
Σταθμό στην ιστορία τους αποτελεί η επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου το 51μ.Χ., από όπου αναχώρησε για την Έφεσο.
To σημερινό χωριό της Ισθμίας περιβάλλεται από όμορφο δασώδες περιβάλλον, όπου κυριαρχεί το πεύκο. Διαθέτει θαυμάσιες παραλίες για κολύμβηση και πολλές ταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες, κέντρα διασκέδασης.
Στην περιοχή υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία κάθε κατηγορίας και κάμπινγκ.
Η πρόσβαση είναι άνετη αφού συνδέεται με αυτοκινητόδρομους με την Αθήνα, την Πάτρα, την Επίδαυρο, την Κόρινθο, το Λουτράκι.
Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει και τον προαστιακό σιδηρόδρομο που έχει στάσεις στους σταθμούς Κορίνθου ή Αγίων Θεοδώρων.
Απέχει από Αρχ.Κεχριές 6,5χλμ, Λουτράκι 6,5χλμ, Κόρινθο7,5χλμ., Αθήνα 77χλμ.
Επισκεφθείτε την ιστορική Ισθμία και θα έχετε τις ωραιότερες αναμνήσεις!!!
