Γύρος ονομάζεται το έδεσμα που αποτελείται από κομμάτια χοιρινού κρέατος από διάφορα μέρη του ζώου. Το νοστιμότερο γύρο τον κάνει κρέας από το λαιμό του χοίρου. Ονομάζεται έτσι γιατί το κρέας για να ψηθεί περνιέται σε κατακόρυφη μεταλλική σούβλα που γυρίζει γύρω από τον άξονά της, με τη φωτιά στη μια πλευρά. Ο γύρος φτιάχνεται και με κιμά – όπως το γνωστό κεμπάπ – αλλά και με κρέας κοτόπουλου. Προσφέρεται τυλιγμένος σε πίτα (άζυμο ψωμί), αλλά και σαν μερίδα. Σερβίρεται με διάφορες σαλάτες – χαρακτηριστικότερη το τζατζίκι – ντομάτα, κρεμμύδι και τηγανητές πατάτες.
Το αραβικό φαγητό shawarma και το μεξικάνικο tacos al pastor είναι όλα παρόμοια με τον γύρο, και όλα προέρχονται από το Τουρκικό Ντόνερ Κεμπάπ το οποίο δημιουργήθηκε στην πόλη Bursa στον 19ο αιώνα. Το ντονέρ κεμπάπ αποτελείται από αρνίσιο ή μοσχαρίσιο κρέας ή κοτόπουλο, ωστόσο στην Ελλάδα επικράτησε παραλλαγή με χοιρινό, αφού οι Χριστιανοί μπορούν να καταναλώσουν αυτό το κρέας.
Στα αραβικά Εμιράτα βάζουν αντί για τζατζίκι ψιλοκομμένο φιστίκι, ενώ ακόμα και σήμερα στην Κρήτη χρησιμοποιούν γιαούρτι.
Τα μικρομάγαζα που άνοιξαν το 1922-1923 οι πρόσφυγες από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη μετά τον πόλεμο εξαπλώθηκαν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Στις βαλίτσες των προσφύγων ήταν κι οι συνταγές του γύρου, που ταξίδεψαν μαζί τους ως την Αμερική και την Αυστραλία.
Στην Γερμανία και την Γαλλία το ντόνερ αποτελεί εδώ και χρόνια αγαπημένο έτοιμο φαγητό, ενώ και ο χοιρινός γύρος των Ελλήνων αποτελεί γνωστό φαγητό. Νέες γεύσεις προστέθηκαν, ενώ υπάρχουν πλέον και ο “πράσινος ή οικολογικός γύρος” και ο “παιδικός γύρος”.
Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη πωλείται ακόμη και μέσω του διαδικτύου. Μέσω διαδικτύου πωλείται και στο Λουτράκι!
Ο γύρος είναι ένα από τα σημαντικότερα εδέσματα που έχει σκοπό να δοκιμάσει ο τουρίστας κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα, μαζί με το μουσακά και το σουβλάκι.
