Εξ’ αφορμής της 87ης τελετής απονομής των βραβείων Όσκαρ ανατρέχουμε στη μακρά ιστορία του θεσμού και αναζητάμε εκείνες τις ελληνικές ταινίες και τους Έλληνες συντελεστές που ξεχώρισαν, κατάφεραν να είναι υποψήφιοι και τελικά διακρίθηκαν.
Η «Μικρά Αγγλία» του Παντελή Βούλγαρη γέμισε τις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες και ενθουσίασε το κοινό που την παρακολούθησε, ωστόσο, τελικά δεν κατάφερε να περάσει στην τελική 5αδα που θα διεκδικήσουν το βράδυ της Κυριακής το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Στη μακρά ιστορία του θεσμού υπάρχουν βέβαια κάποιες ελληνικές παραγωγές που είτε είχαν όλες τις προδιαγραφές να κερδίσουν το βραβείο αλλά δεν τα κατάφεραν είτε κέρδισαν δοξάζοντας την Ελλάδα και κάνοντας τους Έλληνες περήφανους.
Κατίνα Παξινού
Κατά τη διάρκεια της 16ης Απονομής των Βραβείων Όσκαρ, το 1944, που πραγματοποιήθηκε στο κινέζικο θέατρο Grauman, στο Λος Άντζελες, η σπουδαία ηθοποιός Κατίνα Παξινού γίνεται η πρώτη Ελληνίδα που τιμάται με το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της ως Πιλάρ στην αμερικάνικη ταινία «Για ποιον κτυπά η καμπάνα» του Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Είναι η πρώτη φορά που η απονομή διοργανώνεται σε χώρο θεάτρου και όχι σε εστιατόριο ενώ για πρώτη φορά επίσης οι νικητές των Β’ Ρόλων παίρνουν ως έπαθλο αγαλματίδιο και όχι τιμητική πλακέτα.
Για την ίδια ερμηνεία η Κατίνα Παξινού απέσπασε και τη Χρυσή Σφαίρα.
Μάνος Χατζιδάκις-Μελίνα Μερκούρη-Ντένη Βαχλιώτη
Ο αυτοεξόριστος Ζιλ Ντασέν το 1960 σκηνοθέτησε τη θρυλική ταινία «Ποτέ την Κυριακή» με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, δανείστηκε τον Μάνο Χατζιδάκι για τη μουσική και την ενδυματολόγο Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ για τα κοστούμια. Το αποτέλεσμα; Μία ταινία που βρέθηκε στα Βραβεία της Ακαδημίας το 1960, υποψήφια για 5 Όσκαρ: Καλύτερου Σκηνοθέτη, Πρωτότυπου Σεναρίου, Α’ Γυναικείου Ρόλου, Καλύτερων Κοστουμιών και Καλύτερης Μουσικής. Τελικά απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής όμως δεν βρέθηκε κανείς εκεί για να παραλάβει το αγαλματίδιο.
Η Ακαδημία έστειλε το αγαλματίδιο στον Χατζιδάκι, ωστόσο, χάθηκε στη Γιουγκοσλαβία και μετά την επιμονή των δημοσιογράφων ο συνθέτης δέχεται να φωτογραφηθεί κρατώντας το αγαλματίδιο της Κατίνας Παξινού. Καιρό αργότερα η Ακαδημία του έστειλε ξανά ένα αντίγραφο.
Σ.Σ. Η Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ κερδίζει τελικά το Oscar Ενδυματολογίας για την ταινία «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» στην οποία πρωταγωνιστεί ο Robert Redford, το 1974.
Ηλέκτρα, Ζορμπάς, Ιφιγένεια- Μιχάλης Κακογιάννης
Το 1962 ο Μιχάλης Κακογιάννης με την ταινία Ηλέκτρα θα βρεθεί για πρώτη φορά στα Όσκαρ διεκδικώντας το βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας». Δεν θα καταφέρει να κερδίσει το πολυπόθητο αγαλματίδιο καθώς θα χάσει από τη γαλλική ταινία «Sundays and Cybete», όμως δύο χρόνια αργότερα, η ταινία του «Αλέξης Ζορμπάς» θα αποσπάσει τρία βραβεία: Β’ Γυναικείου Ρόλου για την Λίλα Κέντροβα, Καλύτερης Σκηνογραφίας με τον Βασίλη Φωτόπουλο, Φωτογραφίας με τον Γουόλτερ Λάσσαλι. Η ταινία ήταν επίσης υποψήφια για βραβεία: Α’ Ανδρικού Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου και Καλύτερης Ταινίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1978, στην 50η Απονομή των Βραβείων, ο Μιχάλης Κακογιάννης είναι και πάλι υποψήφιος με την ταινία «Ιφιγένεια», χάνοντας ωστόσο από τη γαλλική «Madame Rosa».
Βασίλης Γεωργιάδης
Οι ταινίες του σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη, «Τα Κόκκινα Φανάρια» και «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο» προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1963 και το 1965 αντίστοιχα. Δεν απέσπασε καμία από τις δύο το αγαλματίδιο καθώς στην πρώτη περίπτωση απονεμήθηκε στο συγκλονιστικό «8 ½» του Φελλίνι και στη δεύτερη στο «Shop on the Main Street» από την Τσεχοσλοβακία.
Κώστας Γαβράς
Η ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ» που πραγματεύεται τη δολοφονία του αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη βρέθηκε στην 42η Απονομή των Βραβείων Όσκαρ, το 1970, ως επιλογή της Αλγερίας βέβαια, όχι της Ελλάδας. Εκτός από το Βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το «Ζ» απέσπασε και το Όσκαρ Καλύτερου Μοντάζ.
Βαγγέλης Παπαθανασίου
1982 και μία ακόμη διάκριση για έναν Έλληνα, τον μουσικοσυνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου, ο οποίος απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς», μουσική που έκτοτε έχει συνδεθεί με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Χριστίνα Λαζαρίδη
Στην κατηγορία ταινιών μικρού μήκους, η Χριστίνα Λαζαρίδη βρίσκεται υποψήφια για Όσκαρ αν και τελικά δεν καταφέρνει να κερδίσει το πολυπόθητο αγαλματίδιο.
Γιώργος Λάνθιμος
Ο Κυνόδοντας του Γιώργου Λάνθιμου που έφερε τον ελληνικό κινηματογράφο ξανά στο προσκήνιο και προέτρεψε το κινηματογραφικό κοινό να δει τις ελληνικές παραγωγές με άλλη ματιά, ήταν υποψήφιος στα Βραβεία Όσκαρ που διοργανώθηκαν το 2011. Δεν αποσπά το Όσκαρ καθώς η δανέζικη ταινία «In a Better World» έκλεψε τις εντυπώσεις.
Υπάρχουν βέβαια και μία πληθώρα άλλων καλλιτεχνών που μπορεί να μη γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα, είναι όμως παιδιά ελλήνων μεταναστών, έχουν κάτι από Ελλάδα μέσα τους και κατάφεραν να χαράξουν μία σημαντική κινηματογραφική πορεία αποσπώντας Όσκαρ και παγκόσμια αναγνώριση.
- Ο Ελία Καζάν κέρδισε το Όσκαρ σκηνοθεσίας για το «Gentleman’ s Agreement» με τον Γκρέγκορι Πεκ και κάποια χρόνια αργότερα το Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία «On the waterfront» για την οποία και ο Μάρλον Μπράντο κέρδισε το Όσκαρ Α’ Ανδρικού ρόλου. Το 1963 ήταν υποψήφιος για Oscar στις κατηγορίες καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου για το «America, America».
- Ο γιός του Ελία Καζάν, ο Νικόλας, ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία «Reversal of Future».
- Η Ολυμπία Δουκάκη για την ερμηνεία της στην ταινία «Κάτω από τη Λάμψη του Φεγγαριού» απέσπασε το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου.
- Το 1962 ο Γιώργος Τσακίρης κέρδισε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία «West Side Story» και έγινε ο πρώτος ηθοποιός που απέσπασε Όσκαρ για έναν χορευτικό ρόλο.
- Ο Τέλης Σαβάλας ήταν υποψήφιος για Όσκαρ το 1963 για την ταινία «Ο βαρυποινίτης του Αλκατράζ»
- Ο Φαίδων Παπαμιχαήλ ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Φωτογραφίας για την ταινία «Nebraska» του επίσης ελληνικής καταγωγής Αλεξάντερ Πέιν. Η ταινία «Nebraska» ήταν συνολικά υποψήφια για 6 Όσκαρ: Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Α’ Ανδρικού Ρόλου, Β’ Γυναικείου Ρόλου και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου. Δύο χρόνια νωρίτερα, η ταινία του Πέιν «Απόγονοι» ήταν υποψήφια για 5 Όσκαρ: Καλύτερης ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Μοντάζ, Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίοy και A’ Ανδρικού Ρόλου. Κέρδισε το Όσκαρ διασκευασμένου Σεναρίου.
- Ο Κρις Σάραντον ή Χριστόφορος Σαραντόπουλοςμε την ερμηνεία του στην ταινία «Σκυλίσια Μέρα» βρέθηκε υποψήφιος για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου.
- Ο Τζον Κασαβέτης ήταν τρείς φορές υποψήφιος για Όσκαρ και μάλιστα σε διαφορετικές κατηγορίες. Το 1968 διεκδικεί το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία «The Dirty Dozen», το 1969 το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για την ταινία «Face» και το 1975 το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας για την ταινία «A woman under the Influence».
- Ο Ντιν Ταβουλάρης προτάθηκε πέντε φορές για Όσκαρ αλλά απέσπασε μόνο το ένα, αυτό της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης για την ταινία «Νονός 2».
- Η Νία Βαρντάλος με το επιτυχημένο εισπρακτικά «My Big Fat Greek Wedding» διεκδίκησε το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου.
- Ο Αλεξάντερ Ντεσπλά είναιι φέτος υποψήφιος για το Όσκαρ Μουσικής Επένδυσης και μάλιστα για δύο διαφορετικές ταινίες, για το «Imitation Game» και για το «Grand BUDAPEST HOTEL». Κατά το παρελθόν διεκδίκησε το Όσκαρ Μουσικής Επένδυσης, χωρίς να τα καταφέρει, για το «The Queen», την Απίστευτη ιστορία του Μπεντζαμιν Μπάτον», το «Fantastic Mr. Fox», τον «Λόγο του Βασιλιά», το «Άργκο» και τη «Philomena».
- Ο Λούι Ψυχογιός κερδίσε Όσκαρ στην κατηγορία Ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους για το «The Cove».
