Πέρασαν έξι ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Κώστας Καραμανλής έβαζε την υπογραφή για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο φαραωνικών διαστάσεων ρωσικό σχέδιο «South Stream», ένα έργο το οποίο ακυρώθηκε τελικά πέρυσι μετά από συνεχείς επιπλοκές με τη Βουλγαρία και την άρνηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να το υποστηρίξει, για να αντικατασταθεί από το σε πολλά πανομοιότυπο σχέδιο του «Turkish Stream».
Ιδια, και ακόμη μεγαλύτερη παραμένει επίσης η ανάγκη της Ρωσίας να μη χάσει τα 20 δισ. δολάρια εσόδων ετησίως που προέρχονται από την πώληση του φυσικού της αερίου μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη, τον καλύτερο της πελάτη.
Ποιές λοιπόν είναι οι δοφορές με το 2009; Οτι τότε, ο βασικός κρίκος του σχεδίου Πούτιν ήταν η Βουλγαρία, απ’ όπου και θα διερχόταν ο αγωγός, πριν διακλαδωθεί προς τη Κεντρική Ευρώπη.
Σήμερα, το ρόλο της Σόφιας φιλοδοξεί να τον «παίξει» η Αθήνα, αφού οι Ρώσοι δεν θέλουν να ακούσουν ούτε κουβέντα για διέλευση αγωγού από βουλγαρικό έδαφος, θεωρώντας την κυβέρνηση Μπορίσοφ ως υπεύθυνη για το ναυάγιο του «South Stream», ενώ γενικά εμφανίζονται να μην έχουν καμία πλέον εμπιστοσύνη στο πολιτικό προσωπικό της άλλοτε πιστής τους συμμάχου. Ο λόγος είναι απλός. Σχετίζεται με τις πολύ καλές σχέσεις που διατηρεί η ΕΕ με την κυβέρνηση της Σόφιας, η οποία το τελευταίο διάστημα εμφανίζεται πιο πρόθυμη να πορεύεται στα γεωπολιτικά με βάση τις κοινοτικές ντιρεκτίβες, φυσικά με ανταλλάγματα.
Τι επιδιώκει η Αθήνα; Πιθανότατα να χρησιμοποιήσει το γεωοπολιτικό χαρτί του Ρωσικού αγωγού – που άλλωστε μπορεί και να μη γίνει ποτέ εφόσον ΗΠΑ, Βρυξέλλες και Ρωσία βρουν τελικά μια λύση στο Ουκρανικό- και ως ένα επιπλέον “όπλο” στη διαπραγμάτευση που κάνει η χώρα με τους εταίρους.
Υπό αυτό το πρίσμα, το ελληνικό επιχείρημα προς τους εταίρους θα μπορούσε να περικλείεται στη φράση «δεν θα ταχθώ αναφανδόν υπέρ των ρωσικών σχεδίων, αλλά θέλω κι εσείς να δείξετε κατανόηση σε αυτά που ζητάω».
Εχει ανάγη το ρωσικό αέριο
Τι στάση θα τηρήσει η Ευρώπη ; Αν και συχνά- πυκνά οι Βρυξέλλες χαρακτηρίζουν ως μη βιώσιμο το σχέδιο Turkish Stream, στη πραγματικότητα γνωρίζουν καλά πως αν αποτύχουν να βρουν λύση στη ρήξη Κιέβου-Μόσχας, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε να υποκαταστήσουν τα 63 δισ. κυβικά που καταναλώνουν ετησίως μέσω άλλων αγωγών, παρακάμπτοντας τους ουκρανικούς. Τέτοιοι έτοιμοι δρόμοι σήμερα δεν υπάρχουν, επομένως ο Turkish Stream μοιάζει ως μονόδρομος, με μια όμως ουσιώδη διαφορά.
Η Ευρωπαική Ενωση μοιάζει να προτιμά τη διέλευση του ρωσικού αερίου από τη Βουλγαρία (και από εκεί σε Σκόπια, Σερβία, Ουγγαρία, κλπ) όπου και ευνοεί τη δημιουργία κόμβου, και όχι από την Ελλάδα. Οι λόγοι είναι ακριβώς αυτοί που περιγράψαμε παραπάνω, οι πολύ καλές της σχέσεις με την κυβέρνηση Μπορίσοφ.
Πρόκειται με λίγα λόγια για ένα ακόμη παιχνίδι ισχύος γύρω από τον έλεγχο της ροής ενέργειας, στο οποίο θέση επιδιώκει να πάρει και η χώρα μας.
Προς το παρόν, αυτό που ξέρουμε είναι η πρόθεση της κυβέρνησης, όπως είπε χθες ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Π.Λαφαζάνης να υποστηρίξει τη συμμετοχή της χώρας στο σχέδιο κατασκευής του «Turkish Stream» ο οποίος προορίζεται να μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Μαύρης Θάλασσας, Τουρκίας και Ελλάδας και από εκεί στα Σκόπια, τη Σερβία, την Ουγγαρία, μέχρι και τα σύνορα με την Αυστρία.
Το στοίχημα, ο ρόλος της Γερμανίας
Θα της βγει της κυβέρνησης το στοίχημα ; Αγνωστο. Απέναντί της θα βρει οπωσδήποτε τις ΗΠΑ, και τις Βρυξέλλες που θέλουν να περιορίσουν την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα -με το φόβο ότι αυτή η εξάρτηση μπορεί να γίνει και πολιτική- αλλά και μεμονωμένες ισχυρές χώρες, όπως ενδεχομένως τη Γερμανία.
Διότι το δίκτυο της Γερμανίας παραλαμβάνει ετησίως 30 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού «Nord Stream» στον οποίο συμμετέχουν πανίσχυροι γερμανικοί όμιλοι και φυσικά η Gazprom, μέρος του οποίου χρησιμοποιεί για τις εθνικές της ανάγκες, και μέρος διοχετεύεται σε άλλες χώρες.
Αποτελεί κοινό μυστικό πως οι Γερμανοί ενδιαφέρονται μέσω της επέκτασης της χωρητικότητας του “Nord Stream” να καλύψουν τη μεταφορά ακόμη και του συνόλου της ποσότητας ρωσικού αερίου, που μέσω της Ουκρανίας διοχετεύεται σήμερα στην Ευρώπη.
Σύμφωνα όμως με τα όσα είπε χθες ο Π. Λαφαζάνης κάτι τέτοιο θα έθετε υπό τον έλεγχο της Γερμανίας τη διακίνηση του συνόλου του ρωσικού αερίου που τροφοδοτεί την Ευρώπη.
Υπό αυτό το πρίσμα, το ενεργειακό άνοιγμα της κυβέρνησης στη Ρωσία θα βρει απέναντί της πολλούς αντιπάλους, τόσο φανερούς (ΗΠΑ, Βρυξέλλες, Βουλγαρία), όσο και αφανείς (Γερμανία).
Σε κάθε περίπτωση, αν και εφόσον το σχέδιο προχωρήσει, τότε με τη διέλευση του αγωγού από τα ελληνοτουρκικά σύνορα ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας θα αναβαθμιστεί σημαντικά.
Από τα ελληνικά εδάφη θα διέρχεται παράλληλα και ο αγωγός TAP που θα μεταφέρει αζέρικο αέριο προς την Ευρώπη, καθιστώντας την Ελλάδα κόμβο για την τροφοδοσία της Γηραιάς Ηπείρου με αέριο από δύο διαφορετικές πηγές.
Αλλά επειδή το έργο το έχουμε ξαναδει την περίοδο της διακυβέρνησης του Κ. Καραμανλή, με το γνωστό άδοξο τέλος, επιτρέψτε μας να κρατάμε μικρό καλάθι.
Προς το παρόν δεν είναι τίποτα περισσότερο από πολυσύνθετα παιχνίδια ισχύος με όπλο την ενέργεια.
