Βουτιά θανάτου στον Κρόνο

Καλλιτεχνικές απεικονίσεις τριών φάσεων της βουτιάς θανάτου του «Κασσίνι»
Με δραματικό τρόπο, μια βουτιά «θανάτου» για να καεί στην ατμόσφαιρα του Κρόνου, τελείωσε στις 15 Σεπτέμβρη τη μακρόχρονη αποστολή της η διαστημοσυσκευή «Κασσίνι», έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι τυχόν βιολογικές ουσίες, ή ακόμη και μικροοργανισμοί γήινης προέλευσης, που είχαν καταφέρει να επιζήσουν σε κάποια γωνιά του σκάφους όλον αυτόν τον καιρό, δεν θα μολύνουν τους ανεξερεύνητους έως σήμερα δορυφόρους του δακτυλιοφόρου γίγαντα πλανήτη. Ορισμένοι από αυτούς τους δορυφόρους θεωρείται ότι διαθέτουν νερό σε υγρή μορφή και πηγές Ενέργειας (υπόγειες), στοιχεία απαραίτητα για την εμφάνιση ζωής. Το «Κασσίνι», ένα πολύπλοκο ρομποτικό σκάφος, προϊόν συνεργασίας της αμερικανικής NASA, του ευρωπαϊκού ESA και της ιταλικής διαστημικής υπηρεσίας (ASI), που εκτοξεύτηκε στις 15 Οχτώβρη 1997, πέρασε στην Ιστορία μόλις ένα μήνα πριν συμπληρώσει 20 χρόνια αποστολής. Η αρχική αποστολή του για εξερεύνηση του συστήματος του Κρόνου τελείωσε το 2008 και επεκτάθηκε δυο φορές, μέχρι να εξαντληθούν σχεδόν τελείως τα καύσιμα που διέθετε.
Εως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν υπήρχαν διαθέσιμες φωτογραφίες από την ίδια την πορεία αυτοκτονίας του σκάφους. Αν το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο του Δικτύου Βαθέος Διαστήματος της NASA στην Αυστραλία κατάφερε να καταγράψει τις τελευταίες στιγμές του, πιθανότατα οι σχετικές φωτογραφίες θα δοθούν στη δημοσιότητα τις επόμενες μέρες, δίνοντας πρωτόγνωρες πολύ κοντινές εικόνες από αυτόν τον μακρινό κόσμο του ηλιακού μας συστήματος. Στις καλλιτεχνικές απεικονίσεις που δημοσιεύουμε σήμερα αναπαρίστανται τρία στάδια της διαδρομής του «Κασσίνι» προς το τέλος του.
Σε καθεμιά από τις τελευταίες 5 από τις 22 περιφορές που έκανε το «Κασσίνι» γύρω από τον Κρόνο περνώντας ανάμεσα στον πλανήτη και τους δακτυλίους του, το σκάφος στην περίαψη βυθιζόταν για λίγο στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται (περίαψη είναι το σημείο της τροχιάς ενός σώματος που περιστρέφεται ελλειπτικά γύρω από ένα άλλο, όταν βρίσκεται στη μικρότερη απόσταση απ’ αυτό). Την τελική «ώθηση», στην πραγματικότητα την τελική έλξη, που άλλαξε την τροχιά του ώστε να κάνει την τελική βουτιά, το «Κασσίνι» τη δέχτηκε πριν από λίγες μέρες στο τελευταίο κοντινό του πέρασμα από τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου.

Στις 14 Σεπτέμβρη, τράβηξε την τελευταία φωτογραφία πριν την προετοιμασία για το τέλος και στη συνέχεια μετέδωσε προς τη Γη ό,τι είχε καταχωρημένο, αλλάζοντας τρόπο λειτουργίας, έτσι ώστε τις τελευταίες 14,5 ώρες να μεταδίδει απευθείας ό,τι καταγράφει, αντί να το αποθηκεύει για να μεγιστοποιήσει τις συλλεγόμενες πληροφορίες, όπως έκανε πριν. Αλλωστε, η πιο ενδιαφέρουσα φάση αναμενόταν να είναι το τελευταίο λεπτό που θα άρχιζε να βυθίζεται στην ατμόσφαιρα του Κρόνου, προσπαθώντας να αντισταθμίσει τις αναταράξεις και να κρατήσει τη βασική κεραία στραμμένη προς τη Γη χρησιμοποιώντας τους προωθητήρες σταθεροποίησης. Στο μικρό αυτό χρονικό διάστημα, η NASA δεν θα ήθελε να χάσει καμιά εικόνα και καμιά πληροφορία (π.χ. της σύνθεσης των ανώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας), που θα μπορούσε να στείλει το σκάφος.
Ενα λεπτό αργότερα, περίπου 1.500 χιλιόμετρα πάνω από τις κορυφές των νεφών του Κρόνου, η πυκνότητα της ατμόσφαιρας θα ήταν πια τόσο μεγάλη, που οι προωθητήρες δουλεύοντας ακόμη και στο 100% των δυνατοτήτων τους δεν θα μπορούσαν να το κρατήσουν σταθερό. Ως αποτέλεσμα το «Κασσίνι» θα έχανε την επαφή με τη Γη μην μπορώντας να στείλει τίποτε από τα τελευταία δευτερόλεπτα, πριν θερμανθεί υπερβολικά από την τριβή του με την ατμόσφαιρα του Κρόνου, πέφτοντας σαν βολίδα με ταχύτητα 144.000 χιλιομέτρων την ώρα. Η θερμοκρασία του τελικά θα ξεπερνούσε εκείνη της επιφάνειας του Ηλιου. Οι τελευταίες στιγμές θα ήταν η σταδιακή διάλυσή του, αρχίζοντας από τα τμήματα που προεξέχουν και τα πρόσθια τμήματα, μέχρι την ολοκληρωτική διάλυση, συνοδευόμενη ενδεχομένως με έκρηξη των ατμών καυσίμων στις δεξαμενές του. Οι στάχτες και τα συντρίμμια του θα βυθίζονταν σταδιακά στην ατμόσφαιρα του Κρόνου, παραμένοντας σε αυτήν σε πολύ μεγάλη αραίωση. Φυσικά, λόγω της μεγάλης απόστασης του πλανήτη από τη Γη, οι επίγειοι σταθμοί παρακολούθησης της αποστολής θα δέχονταν τις πληροφορίες σχεδόν μιάμιση ώρα αργότερα απ’ όταν συνέβησαν (τόσο χρόνο χρειάζεται το φως άρα και τα ραδιοκύματα για να φτάσουν από τον Κρόνο). Κατά έναν τρόπο θα παρακολουθούσαν την πορεία καταστροφής του σκάφους, όταν ήδη αυτή θα είχε συμβεί μιάμιση ώρα νωρίτερα!

Πέρα από τη φασματομετρική ανάλυση των στρωμάτων της ατμόσφαιρας απ’ όπου θα περάσει, το σκάφος επρόκειτο να κάνει μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου του Κρόνου για να κατανοηθεί καλύτερα ο χρόνος περιστροφής γύρω από τον άξονά του, ανάλυση τυχόν σωματιδίων σκόνης στην ατμόσφαιρα και ανάλυση της ιονόσφαιρας του πλανήτη.
Το «Κασσίνι» τον Γενάρη του 2005 κατέβασε την άκατο «Χόιχενς» στον δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα, στέλνοντας εντυπωσιακές πληροφορίες για την ατμόσφαιρα και την επιφάνειά του. Το σκάφος φωτογράφησε για πρώτη φορά λίμνες σε άλλο ουράνιο σώμα πέρα από τη Γη, έστω κι αν αυτές δεν ήταν λίμνες νερού, αλλά υγρού μεθανίου και αιθανίου. Ανακάλυψε 7 νέους μικροσκοπικούς δορυφόρους του Κρόνου ανάμεσα στους δακτυλίους στους οποίους δόθηκαν τα ονόματα: Δάφνις, Αιγαίων, Μεθώνη, Ανθή, Παλλήνη, Πολυδεύκης και S/2009 S1, καθώς και τους υποψήφιους δορυφόρους – έλικες: Ερχαρτ, Μπλεριό, Σάντος-Ντουμόν και Νέος Ελικας. Εστειλε τις καθαρότερες και κοντινότερες φωτογραφίες που έχουμε διαθέσιμες από τα γνωστά μεγαλύτερα φεγγάρια του Κρόνου, εντόπισε ανεξήγητες έως τώρα κόκκινες ραβδώσεις στο δορυφόρο Τηθύς και πίδακες νερού στον Εγκέλαδο, δορυφόρο από τον οποίο φαίνεται να προέρχεται μεγάλο μέρος του υλικού των περίφημων δακτυλίων του Κρόνου και υποψήφιο για έρευνα για πιθανή εμφάνιση ζωής στον υπόγειο ωκεανό του. Μελέτησε το βαρυτικό πεδίο, τη μαγνητόσφαιρα, τον εξαγωνικό σχηματισμό στο βόρειο πόλο του Κρόνου και τις αστραπές στην ατμόσφαιρά του.
Ο Κρόνος έχει 764 φορές τον όγκο της Γης, 95 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον πλανήτη μας, θερμοκρασία -178 βαθμών Κελσίου και ανέμους ταχύτητας 1.750 χιλιομέτρων την ώρα. Απέχει από τον Ηλιο 1,4 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος μετά τον Δία. Οι επιστήμονες θα μελετούν για πολλά χρόνια ακόμη τις πληροφορίες που έστειλε το «Κασσίνι» για τον Κρόνο και το σύστημα δορυφόρων του.