Ο ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ

Άρθρο του Γεώργιου Κασσάρα*, χειρουργού – επιστημονικού υπεύθυνου του τμήματος Γενικής Χειρουργικής του Πολυϊατρείου Λουτρακίου “L. Medical”.

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο λαιμό μας ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και αποτελείται από δύο λoβούς: Τον αριστερό και το δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό.

Όζος καλείται ο οποιοσδήποτε σχηματισμός εντός του θυρεοειδούς που διαφέρει από τον υπόλοιπο αδένα. Μιλώντας για όζους εννοούμε κάτι που βλέπουμε στην εξέταση με υπέρηχους ή ψηλαφούμε εντός του θυρεοειδούς.

Ο όζος μπορεί να είναι κάποιο αδένωμα, κύστη, καρκίνος του θυρεοειδούς, εστία φλεγμονής ή αιμορραγίας κ.α. Οι αιτίες για την εμφάνιση των όζων στον θυρεοειδή είναι πολλές και ποικίλουν όπως γενετικοί προδιαθεσικοί παράγοντες και σωματικές (κυτταρικές) μεταλλάξεις, η ηλικία, το φύλο (οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα όζους από τους άνδρες), η γεωγραφική περιοχή, φάρμακα, το κάπνισμα, προηγηθείσα ακτινοβολία του τραχήλου ή της κεφαλής και η ημερήσια πρόσληψη ιωδίου του οργανισμού.

Με βάση την πρόσληψη του ραδιενεργού στοιχείου στο σπινθηρογράφημα διαχωρίζονται σε θερμούς όζους (όταν προσλαμβάνουν το ισότοπο περισσότερο από το γύρω παρέγχυμα) και ψυχρούς όζους (όταν προσλαμβάνουν το ισότοπο λιγότερο από το γύρω παρέγχυμα). Η παρακέντηση δια λεπτής βελόνης (FNA), προσφέρει πολλά στη διαφορική διάγνωση των όζων και τον καθορισμό της θεραπευτικής στρατηγικής.

Διαγνωστικές πληροφορίες θα μας δώσει το υπερηχογράφημα, το οποίο θα περιγράψει με σαφήνεια τον αριθμό, το μέγεθος, το περίγραμμα, τη σύσταση των όζων (αν είναι συμπαγείς, κυστικοί ή μεικτοί). Επίσης πληροφορίες αντλούμε και από τις εξετάσεις αίματος, αν και οι περισσότεροι όζοι δεν προκαλούν διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς, εκτός από την περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού λόγω τοξικού αδενώματος.

Στη βιοψία δια λεπτής βελόνης (FNA) με τη καθοδήγηση των υπερήχων γίνεται παρακέντηση των όζων του θυρεοειδούς και κυτταρολογική εξέταση του υλικού που αναρροφάται. Χρησιμεύει για να καθοριστεί με πιο άμεσο τρόπο το είδος του όζου, αν είναι καλοήθης, ύποπτος ή κακοήθης και έχει καθοριστική συμβολή στο είδος της θεραπείας που θα επιλεγεί (φαρμακευτική ή χειρουργική).

Κατά μέσο όρο έχει ευαισθησία 83% (από τους 100 ασθενείς που έχουν κακοήθεια με την παρακέντηση ανιχνεύονται ο 83). Αν ένας όζος παρά τη φαρμακευτική θεραπεία καταστολής με θυροξίνη μεγαλώσει σε μέγεθος αποτελεί απόλυτη ένδειξη χειρουργείου διότι πιθανόν να υποκρύπτει κακοήθεια.

Καρκίνος του θυρεοειδούς

Προσβάλλει περισσότερο τις γυναίκες και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της νόσου. Σε ποσοστό 90% αφορά καλής προγνώσεως καρκινώματα όπως το θηλώδες και το θυλακιώδες. Συμπτώματα που θα κάνουν τον ασθενή να ζητήσει ιατρική βοήθεια μπορεί να είναι η παρουσία λεμφαδένων διογκωμένων στον τράχηλο, βράγχος φωνής (βραχνάδα στη φωνή), βήχας, δυσφαγία ή ακόμη μία ασυμπτωματική μάζα στον τράχηλο.

Η νόσος αντιμετωπίζεται με ολική θυρεοειδεκτομή χειρουργικά και σε αρκετές περιπτώσεις χορηγείται συμπληρωματικά ραδιενεργό ιώδιο. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση έχουν σαν αποτέλεσμα άριστη πρόγνωση.

Υπερθυρεοειδισμός

Είναι το κλινικό σύνδρομο που προκύπτει όταν οι ιστοί εκτίθενται σε μεγάλα ποσά θυρεοειδικών ορμονών. Αυτό συνήθως συμβαίνει λόγω υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα.

Οι κλινικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ταχυκαρδία, απώλεια βάρους, μυϊκή αδυναμία, εύκολη κόπωση, δυσανεξία στο θερμό περιβάλλον, εφιδρώσεις, τρόμο, νευρικότητα, δύσπνοια και σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώσεις από τα μάτια (εξόφθαλμο). Καταστάσεις που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό είναι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη ή νόσος Grave’s μία αυτοάνοση κατάσταση που αφορά συχνότερα τις γυναίκες, το τοξικό αδένωμα, η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη, η θυρεοειδίτιδα Hasimoto που μπορεί να προκαλέσει υπερθυρεοειδισμό εκτός από την συνηθισμένη εκδήλωση της νόσου που είναι ο υποθυρεοειδισμός.

Στον υπερθυρεοειδισμό θεραπευτικά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή και σε ορισμένες περιπτώσεις προτιμάται η χειρουργική θεραπεία (ολική θυρεοειδεκτομή) ή χορηγείται ραδιενεργό ιώδιο.

Εγχείρηση θυρεοειδούς

Η τομή γίνεται οριζόντια στον τράχηλο και κυμαίνεται από 3-5 cm, ανάλογα με το μέγεθος του θυρεοειδούς. Χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία υψηλής τεχνολογίας όπως ψαλίδι υπερήχων για την αναίμακτη αφαίρεση του θυρεοειδούς και μηχάνημα εντοπισμού των νεύρων της φωνής (νευροδιεγέρτης).

Ο στόχος του χειρούργου είναι να αφαιρέσει τον θυρεοειδή και σύγχρονος να προστατεύσει τα νεύρα αυτά. Επίσης ο χειρούργος πρέπει να προστατεύσει και τους παραθυρεοειδείς αδένες που είναι υπεύθυνοι για το ασβέστιο του αίματος.

Οι παραθυρεοειδείς συνήθως είναι τέσσερις μικροί αδένες που βρίσκονται πίσω από τον θυρεοειδή. Η παραμονή στο νοσοκομείο συνήθως είναι 24 ώρες και σε 4 με 5 ημέρες ο χειρουργημένος είναι σε θέση να επιστρέψει στην εργασία του.

* Ο Γιώργος Κασσάρας, είναι Γενικός Χειρουργός, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ταξ/χος Π.Α. (ε.α.).