Alfred Adler: Το αίσθημα κατωτερότητας διαμορφώνει τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου
στη θεωρία του μαθητή του Freud, του Alfred Adler (του πρώτου αναθεωρητή του Φροϋδισμού) το επίκεντρο αποτελεί ένα πανανθρώπινο αίσθημα κατωτερότητας.
Ο Άντλερ υιοθέτησε την άποψη ότι οι βασικές δομές συμπεριφοράς, το στυλ ζωής του ατόμου διαμορφώνεται μέσα στα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής του και παγιώνεται γύρω στο τέλος της εφηβείας, αντίθετα με τον δάσκαλό του τον Φρόυδ ο οποίος πίστευε ότι η σεξουαλικότητα ήταν το κλειδί. Επιπρόσθετα ο Άντλερ υποβάθμισε τον καθοριστικό ρόλο της σεξουαλικότητας και έδωσε κεντρική σημασία στο ρόλο που διαδραματίζει η έμφυτη τάση του ατόμου για δημιουργία ενός συμπλέγματος κατωτερότητας.
Πώς γεννιέται αυτό το αίσθημα;
Το παιδί, το κάθε παιδί, μικρό και αδύναμο στην αντιπαράθεσή του με τους ενήλικους του περιβάλλοντός του, οικείους, συγγενείς, φίλους ή τρίτους, αισθάνεται σωματικά και μυικά αυτό που πραγματικά είναι – δηλαδή ασθενέστερο μικρότερο, υποδεέστερο. Οι γονείς του όπως οι γονείς του κάθε παιδιού που από αμάθεια ή αφέλεια ή για λόγους παιχνιδιού ειρωνεύονται συχνά το παιδί, του δείχνουν αδιαφορία ή το αντιμετωπίζουν με έλλειψη στοργής, τείνουν να ενισχύσουν τα συναισθήματα κατωτερότητας που αισθάνεται το παιδί.
Ο ρόλος της μητέρας είναι κεντρικός στη θεωρία του Άντλερ για δύο κυρίως λόγους -εάν η μητέρα είναι εξαιρετικά απαιτητική απέναντι στο παιδί ενισχύει υπέρμετρα τα υποκειμενικά του συναισθήματα κατωτερότητας. Εάν πάλι η μητέρα είναι υπερβολικά προστατευτική το εμποδίζει να κατανοήσει σωστά και να αξιολογήσει ορθά το περιβάλλον και τις απαιτήσεις της ζωής θεωρώντας τον εαυτό του επίκεντρο της προσοχής τρίτων και του δημιουργεί ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας. Η σταθερή αναζήτηση δύναμης και εξουσίας -αντίδοτα για τα θεμελιακά συναισθήματα αδυναμίας και κατωτερότητας που διακατέχουν το παιδί- οδηγεί το άτομο στην ανεδαφική θεώρηση παντοδυναμίας του (σύμπλεγμα ανωτερότητας) ή το καθηλώνει στη φοβική θέση της αδυναμίας των παιδικών του χρόνων οπότε και εστιάζεται το σύμπλεγμα κατωτερότητας.
