Άρθρο του Χρίστου Δήμα στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» για το δημοψήφισμ
Ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς πολιτικούς του 20ου αιώνα, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, είχε κάποτε πει πως “το καλύτερο επιχείρημα εναντίον της δημοκρατίας είναι μία πεντάλεπτη συζήτηση με έναν μέσο ψηφοφόρο.”
Σήμερα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, κανείς δεν υποτιμά τον μέσο ψηφοφόρο στην Σκωτία. Αντιθέτως, σε ένα παραδοσιακά δικομματικό και πολωμένο πολιτικό σύστημα, όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, για πρώτη φορά τα τελευταία τριάντα χρόνια παρατηρείται ταύτιση απόψεων και κοινός αγώνας των τριών μεγαλύτερων πολιτικών κομμάτων (συντηρητικοί, εργατικοί, φιλελεύθεροι) ενάντια στην ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας. Βέβαια, το αξιοπερίεργο είναι πως δικαίωμα ψήφου έχουν αποκλειστικά οι κάτοικοι της Σκωτίας και όχι οι Σκωτσέζοι πολίτες. Συνεπώς, ένας Έλληνας που διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου έχει δικαίωμα ψήφου σε αντίθεση με έναν Σκωτσέζο που ζει στο Λίβερπουλ ή και ενός Βρετανού (Σκωτσέζου) πρέσβη σε ξένη χώρα ο οποίος δεν έχει δικαίωμα ψήφου.
Ποιο είναι όμως το διακύβευμα της επόμενης μέρας μετά το δημοψήφισμα; Η πλευρά του «ναι» που έχει ως βασικό εκφραστή το κυρίαρχο Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP) θέτει μια ατζέντα εφ’ όλης της ύλης με βασικό σύνθημα «το μέλλον της Σκωτίας στα χέρια των Σκωτσέζων». Δίνει έμφαση στην ακηδεμόνευτη οικονομία του νέου κράτους η οποία πρέπει να έχει ένα πιο έντονο κοινωνικό πρόσημο. Υπάρχει όμως ένα ακόμη οικονομικό δεδομένο, η ανεύρεση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη χώρα η οποία ενισχύει την επιχειρηματολογία της καμπάνιας του «ναι».
Οι αμφισβητίες ενός τέτοιου εγχειρήματος από την άλλη πλευρά έχτισαν μια καμπάνια γύρω από μια λέξη, την αμφιβολία. Αμφιβολία για το αν το νέο κράτος πραγματικά μπορεί να σταθεί και να διατηρήσει το υψηλό βιοτικό επίπεδο που απολαμβάνουν σήμερα οι Σκωτσέζοι. Οι υπέρμαχοι του «όχι» προειδοποιούν ότι “δεν υπάρχει επιστροφή” και αποκρούουν τους ισχυρισμούς του SNP για την υιοθέτηση της στερλίνας από το νέο κράτος (sterlinization) υπογραμμίζοντας πως θα πρέπει να υιοθετήσουν νέο νόμισμα. Αυτό το σημείο ίσως αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιχειρήματα των αρνητών της απόσχισης που δεν έχει απαντηθεί ακόμα: μια ανεξάρτητη Σκωτία, ακόμα και αν χρησιμοποιεί την Βρετανική Λίρα, δεν θα είναι σε θέση να επηρεάσει την ισοτιμία της καθιστώντας συνεπώς την οικονομία της πολύ ευάλωτη, τη φυγή κεφαλαίων πιθανή και επομένως την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των Σκωτσέζων.
Όσον αφορά το ζήτημα της σχέσης του νέου κράτους με την Ε.Ε., ναι μεν υπάρχει προηγούμενο αποχώρησης (πρόκειται για την Γροιλανδία που πριν από 20 περίπου χρόνια ζήτησε την αυτονομία από τη Δανία και το 1985 αποχώρησε από την Ε.Ε.) ωστόσο η περίπτωση της Σκωτίας είναι εντελώς διαφορετική. Το νέο κράτος θα πρέπει να ξεκινήσει την ενταξιακή της πορεία από μηδενική βάση. Μία τέτοια εξέλιξη σίγουρα θα προκαλέσει αντιδράσεις σε κράτη μέλη με έντονα αποσχιστικά κινήματα στο εσωτερικό τους.
Tο βράδυ της Πέμπτης η απόφαση του δημοψηφίσματος δημιουργεί νέα δεδομένα στην Ευρώπη, ένα γεγονός το οποίο άγνωστο ακόμη πόσο θα επηρεάσει τις πολιτικές και γεωγραφικές ισορροπίες στην Ευρώπη. Ίσως οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις στο Ηνωμένο Βασίλειο να υποτίμησαν την δυναμική του SNP υπέρ της ανεξαρτησίας. Εάν το δημοψήφισμα ήταν σωστή ή λάθος απόφαση είναι κάτι που θα αποδειχτεί στο μέλλον. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα η επόμενη μέρα στην Σκωτία θα είναι δύσκολη. Η προτεραιότητα πάντως θα πρέπει να είναι η συναίνεση και η συμφιλίωση των Σκωτσέζων που σήμερα οι δημοσκοπήσεις τους εμφανίζουν διχασμένους.
* Ο Χρίστος Δήμας είναι Βουλευτής Κορινθίας και διδάκτωρ Ευρωπαϊκής πολιτικής οικονομίας.
