Η κρίση επηρέασε την πυρηνική οικογένεια στην Ελλάδα, μειώθηκαν οι θρησκ. γάμοι και τα διαζύγια

Η παραδοσιακή μορφή της οικογένειας στα χρόνια του μνημονίου αποσυντίθεται λίγο λίγο με συνέπεια να μειώνονται κατακόρυφα οι θρησκευτικοί γάμοι, να αυξάνονται οι πολιτικοί, να γεννιούνται πολλά παιδιά εκτός γάμου αλλά και να μην εκδίδονται διαζύγια λόγω έλλειψης ρευστού. Συνέπεια όμως είναι τα ζευγάρια να μένουν κάτω από την ίδια στέγη χωρίς το βασικό συστατικό της ευτυχίας. Ξένοι δηλαδή στο ίδιο σπίτι…

Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την ερευνήτρια κ. Εφη Σίμου, του Τομέα Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) με τη συμμετοχή στη στατιστική ανάλυση της Ελευθερίας Καναβού και με βάση ανάλυση στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ και του ΑΕΠ από το 1995 έως και το 2011, δείχνει ξεκάθαρα ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια της κρίσης υπάρχει εμφανέστατη πτώση των διαζυγίων.

Με βάση την ανάλυση της κ.Σίμου: “Το κλασσικό πρότυπο της πυρηνικής οικογένειας άρχισε να διασπάται και από την ραγδαία ανάπτυξη των διαζυγίων που όπως φαίνεται στο διάγραμμα «ΑΕΠ και δείκτης Διαζυγίων, 1995-2011» κατά τη διάρκεια των ετών  1995-2005 το ποσοστό των διαζυγίων  αυξήθηκε από 1.03 (10995 divorces) στο  1.21 (13494 divorces) ανά 1.000 κατοίκους. Φαίνεται όμως  ότι την τελευταία τετραετία της κρίσης οι Έλληνες σταμάτησαν να παίρνουν τόσο εύκολα την απόφαση για  διαζύγιο και να το ξανασκέφτονται αφού ο αριθμός των διαζυγίων άρχισε να μειώνεται στο  1.17 (13275 διαζύγια το χρόνο) το έτος 2010”.

Και όλα αυτά την ώρα που η οικογένεια πυρηνική ή διευρυμένη στη χώρα μας αποτέλεσε σε πολλές εποχές το συνεκτικό δίχτυ που συγκράτησε τον ευρύτερο κοινωνικό ιστό.

“Ο θεσμός της οικογένειας αποτέλεσε για χρόνια το βασικό κύτταρο της οργανωμένης κοινωνικής συμβίωσης. Η παραδοσιακή μορφή οικογένειας τα τελευταία χρόνια φαίνεται να υφίσταται μετασχηματισμό όχι μόνο λόγω των νέων τύπων- συμφώνων  συμβίωσης, αλλά και λόγω της ραγδαίας αύξησης των διαζυγίων που κάνουν πλέον τους γάμους να μην διαρκούν μια ζωή” εξηγεί η κ.Σίμου.

Οι αλλαγές που έχουν επέλθει στις τσέπες μας επηρεάζουν όμως ακόμη και τον τρόπο που επιλέγουμε να παντρευτούμε. Πλέον οι Έλληνες γυρίζουν την πλάτη στους ακριβούς θρησκευτικούς γάμους και προτιμούν να περάσουν την πόρτα του Δημαρχείου με διαδικασίες εξπρές και χωρίς πολλά έξοδα. Ή έρευνα καταγράφει αύξηση στους πολιτικούς γάμους τα χρόνια της κρίσης και δραστική μείωση των θρησκευτικών γάμων.

Η τυπολογία  των γάμων είναι αυτή που φαίνεται να έχει επηρεαστεί περισσότερο από την οικονομική κρίση.  Οι γάμοι ανά κάτοικο φαίνεται ότι είχαν μείνει σταθεροί για παραπάνω από μια δεκαετία, δηλαδή 5 γάμοι ανά 1.000 κατοίκους, περίπου 50.000 εως 60.000 γάμοι τον χρόνο.

Παρόλα αυτά οι θρησκευτικοί γάμοι άρχισαν να μειώνονται από 3.39  (43.601) που ήταν το 2005 στο 2.63  (28.472) το 2011.  Η τάση αυτή συνοδεύτηκε από αύξηση του ποσοστού των πολιτικών γάμων από 1.57 (17.442 )  το 2005 σε 2.46 (26.627) το 2011. Δηλαδή οι πολιτικοί γάμοι έφτασαν σχεδόν στο ίδιο ποσοστό με τους θρησκευτικούς γάμους.

Η ερευνήτρια περιγράφει: “Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πλέον οι Έλληνες δεν παντρεύονται λόγω του γεγονότος ότι ένα θρησκευτικός γάμος κοστίσει πολύ περισσότερο σε σχέση με ένα πολιτικό ή γιατί το πρότυπο της οικογένειας έχει αλλάξει και στην Ελλάδα λόγω ευρύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή είναι προσωπική υπόθεση που υπαγορεύεται από προσωπικούς, κοινωνικούς οικονομικούς και ευρύτερους πολιτισμικούς παράγοντες”

Το μνημόνιο όμως οδηγεί πολλά ζευγάρια στο να αποκτούν παιδί χωρίς… στεφάνι. Από την έρευνα προκύπτει ότι υπάρχει αυξητική τάση στις γεννήσεις εκτός γάμου.

“Οι αλλαγές στο παραδοσιακό πρότυπο οικογένειας φαίνεται να  συνοδεύονται όπως ήταν αναμενόμενο και από αύξηση του αριθμού των εκτός γάμου γεννήσεων, oι οποίες παρουσιάζουν έντονη ανοδική τάση από 0.49 (5485) το 2005 σε 0.73 (7849)το 2011. Αύξηση που και πάλι συνδέεται με την πτώση του ΑΕΠ” εξηγεί η Έφη Σίμου.

Πάντως φαίνεται πως η Εκκλησία έχει αντιληφθεί το πρόβλημα και επιχειρεί να δώσει λύσεις. Πολλές Μητροπόλεις προσπαθούν να διευκολύνουν τα νεαρά ζευγάρια για να περιορίσουν τα έξοδά τους με χαρακτηριστική την περίπτωση της Μητρόπολης Δημητριάδος η οποία στις περιπτώσεις απόρων καλύπτει ακόμη και τα έξοδα της άδειας γάμου.

Πάντως η μείωση των διαζυγίων λόγω κρίσης διαφαίνεται ξεκάθαρα και στα δικαστήρια όπου λιγοστεύουν όσοι τα επισκέπτονται για να χωρίσουν τις ζωές τους. Όπως σημειώνει ο δικηγόρος Αθηνών Ιωάννης Τζίφας

«Η κρίση έχει αφήσει τα σημάδια της και στα δικαστήρια αφού οι σχετικές διαδικασίες έκδοσης διαζυγίων έχουν στην ουσία παγώσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότερο από το 50% των αιτήσεων διαζυγίων είτε αυτό αφορά σε αντιδικία είτε στη συναινετική διαδικασία, δε συζητούνται λόγω έλλειψης χρημάτων των ζευγαριών. Η προσωπική μου εμπειρία δείχνει ότι πολλά ζευγάρια που ουσιαστικά έχουν χωρίσει παραμένουν κάτω από την ίδια στέγη γιατί δεν έχουν χρήματα να μετεγκατασταθεί κάποιος εκ των συζύγων».

Μια άλλη διάσταση της υποχρεωτικής συνύπαρξης δύο ανθρώπων δίνει η ψυχοθεραπεύτρια Μίνα Κάνταρου

“Η αλήθεια είναι ότι όταν έχουμε δύσκολες οικονομικές συνθήκες δύο τινά συμβαίνουν: από τη μία έχουμε τη θετική πλευρά κατά την οποία τα ζευγάρια έρχονται πιο κοντά. Κάποιες οικογένειες δένονται και αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σαν ομάδα, ενισχύοντας το θεσμό.

Και από την άλλη υπάρχει ο αρνητικός παράγοντας όπου πολλοί σκέφτονται διπλά και τριπλά να χωρίσουν λόγω των εξόδων. Γίνεται δηλαδή μια συμβίωση σα συμφωνία.

Είναι κάτι που πια συμβαίνει πολύ συχνά το αντιμετωπίζω καθημερινά στο ιατρείο μου.

 Όταν και οι δυο πλευρές θεωρούν ότι αυτό τους συμφέρει, τότε μπορεί ο καθένας να κάνει τη ζωή του. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να υπάρχει κοινή συνεννόηση”.