Αύξηση ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω παράτασης προσδόκιμου ζωής

Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης επανέρχεται νωρίτερα στο προσκήνιο λόγω της πίεσης που ασκούν οι δημογραφικές μεταβολές, η γήρανση του πληθυσμού και η άνοδος του προσδόκιμου ζωής. Το ζήτημα θα εξεταστεί το 2027, βάσει της μελέτης της Αναλογιστικής Αρχής, η οποία εκπονείται κάθε τρία χρόνια και αναμένεται να αποτυπώσει αύξηση του προσδόκιμου ζωής, ενδεχομένως επιβάλλοντας την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία του νόμου Κατρούγκαλου, που παραμένει σε ισχύ, από την 1η Ιανουαρίου 2024 τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται ανά τριετία βάσει του προσδόκιμου ζωής.

Από το 2010 έως το 2015 σημειώθηκε αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 7 έως 12 μήνες, ενώ την περίοδο 2015-2020 δεν υπήρξε αντίστοιχη αύξηση. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, λόγω της πανδημίας, το προσδόκιμο ζωής έχει μειωθεί, και το υπουργείο Εργασίας αναφέρει ότι δεν απαιτείται προς το παρόν η έναρξη συζήτησης για αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Η Ελλάδα έχει ήδη αυξήσει τα ηλικιακά όρια στα 67 και 62 έτη από το 2013, μετά από πίεση της τρόικας, και βρίσκεται σήμερα στα υψηλότερα επίπεδα στην Ε.Ε., μαζί με τη Γαλλία και την Ιταλία.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ε.Ε. (Eurostat Ageing Report Group 2024), αναμένεται αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 7-8 μήνες από το 2024 έως το 2030, υποδεικνύοντας αύξηση των ορίων ηλικίας για την Ελλάδα στα 68,5 έτη το 2030. Συγκεκριμένα, η έκθεση προτείνει αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας από 67 σε 68,5 έτη και της πρόωρης συνταξιοδότησης από 62 σε 63,3 έτη.

Οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι το 2050 το γενικό όριο στη χώρα θα πρέπει να φτάσει στα 70,5 έτη και το όριο της πρόωρης συνταξιοδότησης στα 65,5 έτη, ενώ το 2070 θα φτάσουν τα 72,5 και 67,5 έτη αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι οι σημερινοί νέοι που εισέρχονται στην αγορά εργασίας θα πρέπει να εργαστούν περισσότερα χρόνια μέχρι τη συνταξιοδότησή τους.

Ο δρ Βασίλης Μπέτσης από το Πάντειο Πανεπιστήμιο επισημαίνει ότι οι δημογραφικές προβολές της Ε.Ε. για την Ελλάδα δείχνουν ότι το 2024 δεν θα υπάρξει πρόβλημα, καθώς δεν έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, η πρόσφατη έκθεση της Ε.Ε. για τη συνταξιοδοτική δαπάνη διαφοροποιεί κάποιες παραδοχές, δείχνοντας ότι το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται κατά 1,3 έτη κάθε 10 χρόνια, σημαίνοντας ότι τα όρια ηλικίας θα πρέπει να αυξάνονται κατά 8 μήνες κάθε τρία χρόνια. Ο δρ Μπέτσης δεν αποκλείει την αναπροσαρμογή των ορίων μετά το 2027.

Η ίδια έκθεση της Ε.Ε. αναφέρει για το 2024 μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης στο 13% του ΑΕΠ από 14,5%, λόγω των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί, όπως η αύξηση των ορίων ηλικίας και η εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου που αποδίδει χαμηλότερες συντάξεις. Η αύξηση της γονιμότητας κρίνεται απαραίτητη για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά φαίνεται απίθανη, ενώ η μετανάστευση δεν προσφέρει μακροπρόθεσμη λύση. Οι προβλέψεις της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι έως το 2070, λόγω της βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα πρέπει να αυξηθεί κατά 5,5 έτη.

Παρά τα δεδομένα αυτά, οι Έλληνες αξιωματούχοι αποκλείουν νέα αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης για τα επόμενα χρόνια, επισημαίνοντας ότι η χώρα βρίσκεται ήδη στην κορυφή της Ε.Ε. όσον αφορά το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και τη μέση πραγματική ηλικία αποχώρησης από τον εργασιακό βίο. Ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Πάνος Τσακλόγλου ανέφερε πρόσφατα ότι δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή στην επόμενη τριετία, καθώς τα κέρδη στο προσδόκιμο επιβίωσης ανακόπηκαν κατά την πανδημία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Εργασίας θα εξετάσει δύο σενάρια για την αύξηση των ορίων ηλικίας: είτε μικρές αυξήσεις ενός έως τριών μηνών ετησίως, είτε αύξηση όταν το προσδόκιμο ζωής αυξηθεί κατά ένα έτος. Οι ειδικοί στην ασφάλιση εκτιμούν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε «ζώνη ασφαλείας», έχοντας αυξήσει απότομα τα όρια ηλικίας τα προηγούμενα χρόνια. Ο εργατολόγος Δημήτρης Μπούρλος σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει ήδη εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της για την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και δεν υπάρχει λόγος για περαιτέρω αύξηση, δεδομένου ότι είναι ήδη από τις χώρες με τα υψηλότερα όρια στην Ευρώπη.