Η Ελισάβετ γίνεται σήμερα 70 χρόνια βασίλισσα

Η γηραιότερη και μακροβιότερη -εν ζωή- γυναίκα μονάρχης και γυναίκα αρχηγός κράτους, αλλά και της ιστορίας.

H Ελισάβετ κοιμήθηκε πριγκίπισσα της Μεγάλης Βρετανίας και ξύπνησε βασίλισσα. Η διαδοχή έγινε κυριολεκτικά σε μια νύχτα. Ήταν εκείνη που πέθανε ο πατέρας της Βασιλιάς Γεώργιος VI -από καρκίνο στον πνεύμονα. Το ημερολόγιο έδειχνε 6 Φεβρουαρίου του 1952.

Η Ελισάβετ είναι η γηραιότερη και μακροβιότερη -εν ζωή- γυναίκα μονάρχης και γυναίκα αρχηγός κράτους, αλλά και της ιστορίας. Στη γενική λίστα των μακροβιότερων μοναρχών έχει από πάνω της τον Βασιλιά Bhumibol της Ταϊλάνδης (από τις 9/6 του 1946 έως τις 13/10 2016 -όταν πέθανε- ήταν στο θρόνο για 70 χρόνια και 126 ημέρες), τον Johann II, Πρίγκιπα του Λιχτενστάιν (από τις 12/11 του 1858 έως τις 11/2 του 1929 μεσολάβησαν 70 χρόνια και 91 ημέρες υπηρεσίας του), ενώ στην κορυφή είναι ο Λουδοβίκος XIV, ο οποίος καθόταν στο θρόνο της Γαλλίας από τις 14/5 του 1643 έως τις 1/9 του 1715 -όταν κατέληξε. Δηλαδή, για 72 χρόνια και 110 ημέρες.

Η ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΕΓΙΝΕ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ, ΕΝΩ ΖΟΥΣΕ ΤΗΝ ΠΙΟ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ

Πίσω στη διαδοχή, η 25χρονη -τότε- Ελισάβετ βρισκόταν στο Ναϊρόμπι. Ήταν ο πρώτος σταθμός περιοδείας στην Κοινοπολιτεία, την οποία επρόκειτο να κάνει ο πατέρας της, αλλά προσπέρασε λόγω της ασθένειας του. Όταν άφησε την τελευταία του πνοή, το Παλάτι αναζήτησε αμέσως την πρωτότοκη κόρη του -και πρώτη στη λίστα της διαδοχής. Δεν την εντόπισε, καθώς είχε προγραμματίσει μια απόδραση με τον σύζυγο της, Φίλιππο. Ακόλουθοι της εκτίμησαν πως την στιγμή του θανάτου του Βασιλιά Γεωργίου VI, η κόρη του ήταν σκαρφαλωμένη σε ένα δέντρο, από το οποίο παρατηρούσε την άγρια ζωή του δάσους, σε αυτό που η ίδια έχει περιγράψει ως «την πιο συναρπαστική εμπειρία της ζωής μου».

Όταν κατέβηκε από αυτό το δέντρο, ήταν βασίλισσα. Τίτλος που διατηρεί εβδομήντα χρόνια αργότερα, με τον εορτασμό του Platinum Jubilee να είναι φειδωλός -αφού συμπίπτει με την επέτειο θανάτου του πατέρα της και εκείνη προτιμά να κάνει ό,τι κάνει ιδιωτικά.

Ας δούμε τα πρώτα χρόνια της γυναίκας που έχει ‘αλλάξει’ 14 προέδρους των ΗΠΑ και 15 Πρωθυπουργούς της Μεγάλης Βρετανίας, που τέσσερις στους 5 κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου δεν ζούσαν όταν ανέβηκε στο θρόνο, που δεν πήγε ποτέ στο σχολείο, που είναι ιδιοκτήτρια των κύκνων και των δελφινιών που ζουν στα νερά της χώρας της, που έχει κάνει τουλάχιστον 126 επίσημα ταξίδια στο εξωτερικό -ως βασίλισσα- και που έχει ‘εμφανιστεί’ σε σχεδόν 100 τηλεοπτικές σειρές και ταινίες.

Η Elizabeth Alexandra Mary Windsor γεννήθηκε στις 21/4 του 1926 -στο σπίτι της γιαγιάς της από την πλευρά της μητέρας της, στο Λονδίνο, ενώ ήταν Βασιλιάς ο παππούς της, King George V. Με το που είδε τον κόσμο για πρώτη φορά, έγινε η τρίτη στη σειρά της διαδοχής του θρόνου -πίσω από τον θείο της Edward VIIΙ και τον πατέρα της, Duke of York (μετέπειτα King Georg VI).

Η μητέρα της, Duchess of York (μετέπειτα Βασίλισσα Ελισσάβετ η Βασιλομήτωρ) ήταν η μικρότερη κόρη του εκ Σκωτίας αριστοκράτη, Claude Bowes-Lyon. Η Ελισάβετ βαπτίστηκε στις 29/5, στο ιδιωτικό εκκλησάκι του Μπάκιγχαμ. Πήρε το βασικό της όνομα από τη μητέρα της, το Alexandra από τη μητέρα του -Βασιλιά- παππού της που είχε πεθάνει έξι μήνες νωρίτερα και το Mary από τη μητέρα του πατέρα της. Η οικογένεια της την αποκαλούσε Lilibet. Τέσσερα χρόνια μετά, γεννήθηκε η αδελφή της Princess Margaret.

Ο παππούς της πέθανε στις 20/1 του 1936 -μετά πολλά χρόνια προβλημάτων υγείας που συνδέονταν με το κάπνισμα. Όπως αποκαλύφθηκε χρόνια μετά (όταν επετράπη η δημοσίευση των σχετικών αρχείων) οι τελευταίες του λέξεις ήταν God damn you -τις απηύθυνε στη νοσοκόμα του, όταν του έδινε το ηρεμιστικό πριν κοιμηθεί το βράδυ. Στα ίδια έγγραφα υπήρχε η πληροφορία ότι του είχαν χορηγηθεί ουσίες (μορφίνη και κοκαΐνη) για να επιταχυνθεί ο θάνατος του «και να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του», καθώς πια υπέφερε πολύ και δεν υπήρχε ελπίδα σωτηρίας. Τον διαδέχθηκε ο πρωτότοκος γιος του, Edward VIIΙ. Η Ελισάβετ μπήκε στη δεύτερη θέση της διαδοχής, εν τούτοις δεν αναμενόταν να γίνει ποτέ βασίλισσα, καθώς ο θείος της ήταν νέος και μπορούσε να αποκτήσει δικά του παιδιά. Αυτά θα έμπαιναν μπροστά από την Ελισάβετ, στη λίστα των διαδόχων.

O Edward VIIΙ χρίστηκε Βασιλιάς στις 20/1 του 1936 και παραιτήθηκε του θρόνου το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Ναι, δεν ‘έκλεισε’ χρόνο και μέχρι σήμερα είναι ο Βασιλιάς με τη πιο σύντομη θητεία. Το Μάρτιο που είχε προηγηθεί, είχε κάνει πρόταση γάμου στην Αμερικανίδα socialite σύντροφο του, Wallis Simpson. Η Simpson είχε ένα διαζύγιο και διεκδικούσε το δεύτερο, όταν της πρότεινε ο Βασιλιάς να γίνει Βασίλισσα. Προκλήθηκε συνταγματική κρίση. Οι πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου εναντιώθηκαν στο γάμο, τονίζοντας ότι ήταν πολιτικά και κοινωνικά απαράδεκτο το γεγονός ότι η επικείμενη Βασίλισσα ήταν δυο φορές ζωντοχήρα.

Η κυβέρνηση Balwdin απείλησε με παραίτηση. Αν προχωρούσε στην πραγματοποίηση, θα γίνονταν γενικές εκλογές και θα απειλούνταν το καθεστώς του ουδέτερου συνταγματικού μονάρχη. Η έξοδος του Edward VIIΙ έγινε μονόδρομος -παρεμπιπτόντως δημιουργήθηκε για εκείνον η θέση του Duke of Windsor και παντρεύτηκε τη γυναίκα που ήθελε στις 3/6 του 1937, όταν οριστικοποιήθηκε το δεύτερο διαζύγιο της Simpson. Τον διαδέχθηκε ο αδελφός του, George VI και κάπως έτσι η Ελισάβετ βρέθηκε στην πρώτη θέση της διαδοχής, καθώς δεν είχε αδελφό.

Τη μαθητική της ζωή της Lilibet ανέλαβε ο αντιπρόεδρος του Eton College, ενώ Γαλλίδες κουβερνάντες ανέλαβαν να της μάθουν τη γλώσσα. Ο στόχος ήταν να έχει άριστη εκπαίδευση -αλλά δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί ή το σύστημα να έχει άποψη. Εκείνη πήρε πρωτοβουλία και άρχισε να διαβάζει τα πάντα, προκειμένου να γνωρίζει ότι ενδεχομένως θα αντιμετώπιζε. Για να μπορεί να κοινωνικοποιηθεί με κορίτσια της ηλικίας της, ιδρύθηκε η 1st Buckingham Palace Company.

Το Σεπτέμβριο του 1939 η Βρετανία μπήκε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ετέθη η πρόταση να εγκαταλείψουν οι πριγκίπισσες για τον Καναδά -καθώς βομβαρδιζόταν το Λονδίνο. Ταξίδι που σταμάτησε η Βασίλισσα, λέγοντας «δεν θα φύγουν χωρίς εμένα και εγώ δεν θα φύγω χωρίς τον Βασιλιά, ο οποίος δεν μπορεί να φύγει ποτέ».

Πήγαν στη Σκωτία έως το Φεβρουάριο του 1940 που μετακόμισαν στο Windsor. Από εκεί έκανε η Ελισάβετ την πρώτη της ραδιοφωνική εκπομπή, στο Children’s Hour του BBC. Απευθύνθηκε στα παιδιά που είχαν εγκαταλείψει τις πόλεις, λέγοντας «προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε, για να βοηθήσουμε τους γενναίους ναύτες, στρατιώτες και αεροπόρους και να υπομείνουμε το δικό μας μερίδιο κινδύνου και θλίψης του πολέμου. Όλοι ξέρουμε πως στο τέλος όλα θα πάνε καλά».

Το 1943 έκανε την πρώτη solo δημόσια εμφάνιση, στη Φρουρά των Γρεναδιέρων -είχε διοριστεί ως συνταγματάρχης. Όπως πλησίαζαν τα 18α γενέθλια της, το Κοινοβούλιο άλλαξε νόμο προκειμένου να μπορεί να ενεργεί ως μια εκ των πέντε Συμβούλων Επικρατείας, σε περίπτωση που ο πατέρας της δεν μπορούσε να παραβρεθεί.

Το Φλεβάρη του 1945 έγινε και επίτιμη δεύτερη υπαξιωματικός της Επικουρικής Εδαφικής Υπηρεσίας (Auxiliary Territorial Service -ATS) του βρετανικού στρατού. Εκπαιδεύτηκε ως οδηγός και μηχανικός και προφανώς φορούσε στολή. Πέντε μήνες μετά έγινε λοχαγός. Με το τέλος του πολέμου, οι πριγκίπισσες ως άγνωστες μεταξύ αγνώστων, πανηγύρισαν στους δρόμους με τα πλήθη. «Θυμάμαι ήμασταν τρομοκρατημένες μην μας αναγνωρίσουν. Αγκαλιαζόμασταν και πανηγυρίζαμε με αγνώστους, μέσα σε τεράστια ευτυχία». Δυο χρόνια μετά (1947) έκανε το πρώτο ταξίδι στο εξωτερικό, συνοδεύοντας τους γονείς της στη Νότιο Αφρική. Ενώπιον κοινού είχε πει πως «σας υπόσχομαι ότι όλη μου τη ζωή, είτε είναι μεγάλη, είτε είναι σύντομη θα είναι αφιερωμένη στο να σας υπηρετώ και στο να υπηρετώ τη μεγάλη αυτοκρατορική οικογένεια, της οποίας είμαστε όλοι μέλη».

Mε τον Φίλιππο γνωρίστηκαν το 1934, όταν Βασιλιάς ήταν ο παππούς της και εκείνη 8 ετών. Ήταν δεύτερα εξαδέλφια. Ειδώθηκαν ξανά όταν εκείνη ήταν 11 και η τρίτη φορά που βρέθηκαν στον ίδιο χώρο ήταν σε επίσκεψη της Ελισάβετ, στο Royal Naval College όπου φοιτούσε εκείνος. Η Πριγκίπισσα ήταν 13 χρόνων και ανακοίνωσε στους δικούς της πως είναι ερωτευμένη με τον Φίλιππο. Άρχισαν να ανταλλάζουν γράμματα για τα οκτώ επόμενα χρόνια. Όταν έφτασε τα 21 ανακοινώθηκε επισήμως ο αρραβώνας τους. Έγινε ένας μικρός χαμός, καθώς ο Φίλιππος δεν είχε οικονομική δύναμη, είχε γεννηθεί εκτός Βρετανίας και είχε ανύπαντρες αδελφές. Εκείνη δεν έδωσε δεκάρα.

Για να βοηθήσει την κατάσταση ο Φίλιππος απαρνήθηκε τους τίτλους που είχε σε Ελλάδα και Δανία, ασπάστηκε τον Αγγλικανισμό και πήρε το επίθετο της Βρετανίδας μητέρας του -Mountbatten. Η οικονομία της χώρας δεν είχε αναρρώσει από τον πόλεμο και η Πριγκίπισσα χρησιμοποίησε κουπόνια για συσσίτιο, για να αγοράσει τα υλικά που χρειαζόταν για το νυφικό της. Βάσει πρωτοκόλλου, ο Φίλιππος δεν μπορούσε να καλέσει τις -ανύπαντρες- αδελφές του στο γάμο. Για τον ίδιο λόγο, δεν προσεκλήθη και ο θείος της νύφης.

Η Πριγκίπισσα Ελισάβετ απέκτησε το πρώτο της παιδί, Πρίγκιπα Κάρολο στις 14/11 του 1948. Ένα μήνα νωρίτερα, ο Βασιλιάς είχε εκδώσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που επέτρεπε στα παιδιά της κόρης του να χρησιμοποιούν το στιλ και τον τίτλο του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας -δικαίωμα που δεν θα είχαν διαφορετικά, αφού ο πατέρας τους δεν ήταν βασιλικός πρίγκιπας. Δυο χρόνια μετά ήλθε στον κόσμο η Πριγκίπισσα Άννα. Η Ελισάβετ ακολουθούσε τακτικά τον Φίλιππο στις αποσπάσεις του (με το βασιλικό ναυτικό) και άφηνε τα παιδιά στο Παλάτι. Το ζεύγος είχε και άλλες -βασιλικές- υποχρεώσεις με ταξίδια ανά τον κόσμο. Αυτά συνέβαιναν έως το 1952.

Από το 1951 ο Βασιλιάς -πατέρας της- είχε θέματα υγείας, με την Ελισάβετ να τον συνοδεύει σε πολλές από τις δημόσιες εμφανίσεις του. Όταν εκείνη ήταν ταξίδεψε στον Καναδά και τις ΗΠΑ και συνάντησε τον Πρόεδρο Harry S. Truman, στην Ουάσινγκτον (τον Οκτώβριο του 1951) ο ιδιωτικός της γραμματέας, Martin Charteris είχε μαζί του σχέδιο διακήρυξης διαδοχής, σε περίπτωση που πέθαινε ο King George VI. Έμεινε αχρείαστο.

Στις αρχές του 1952 η Ελισάβετ και ο Φίλιππος έφυγαν για περιοδεία στην Κοινοπολιτεία. Επρόκειτο να εμφανιστούν στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, με ενδιάμεσο σταθμό την Κένυα.

Στις 6/2 και ενώ μόλις το ζευγάρι είχε επιστρέψει στο απομονωμένο ξενοδοχείο, Τreetops -κοντά στο Aberdare National Park του Ναϊρόμπι-, εκείνη ενημερώθηκε για το θάνατο του πατέρα της και την άμεση διαδοχή. Στο τηλέφωνο -που χτυπούσε ασταμάτητα- απάντησε ο Φίλιππος, ο οποίος μετέφερε και την είδηση στη σύζυγο του. Ο γραμματέας της, της ζήτησε να διαλέξει ένα όνομα. Του είπε πως θα κρατούσε το δικό της («φυσικά»). Δίπλα προστέθηκε το ΙΙ -αφού είχε προηγηθεί άλλη Βασίλισσα Ελισάβετ. Αυτό ενόχλησε τους Σκωτσέζους -αφού γινόταν η πρώτη Ελισάβετ που κυβερνούσε τη Σκωτία. Αμέσως άρχισαν οι διαδικασίες του ταξιδιού της επιστροφής.

Το ζευγάρι μετακόμισε στο Μπάκιγχαμ και ασχολήθηκε με τα του οίκου της. Literally. Βάσει πρωτοκόλλου, ο βασιλικός οίκος φέρει το όνομα του επωνύμου του συζύγου. Εν προκειμένω Duke of Edinburgh. O θείος του Φίλιππου ωστόσο, επέμενε πως το αρμόζον ήταν το House of Mountbatten. Ο Φίλιππος προσπάθησε να σώσει την κατάσταση, προτιμώντας το House of Edinburgh, πριν μπουν στη μέση η γιαγιά της Βασίλισσας, Queen Mary και ο Πρωθυπουργός Winston Churchil και επιμείνουν πως θα έπρεπε να διατηρηθεί το House of Windsor. Πριν αρχίσει νέος κύκλος διαφωνιών, η Ελισάβετ είπε πως θα διατηρηθεί το Windsor -και δεν υπέκυψε ούτε όταν ο σύζυγος της της είπε «είμαι ο μόνος άνδρας στη χώρα που δεν του επιτρέπεται να δώσει το όνομα του στα ίδια του τα παιδιά».

Η υποχώρηση της Βασίλισσας ήταν να έχουν ως επίθετα τα Mountbatten-Windsor η σειρά των αρρένων απογόνων του ζεύγους, που δεν φέρουν βασιλικούς τίτλους. Παρά το θάνατο της Queen Mary στις 24/3, η στέψη της Ελισάβετ έγινε όπως είχε προγραμματιστεί αρχικά στις 2/6 του 1953 -κάτι που είχε ζητήσει πριν αφήσει την τελευταία της πνοή, η Βασίλισσα Μέρι. Η τελετή ήταν η πρώτη -σχετική- που μεταδόθηκε τηλεοπτικά.

Η Ελισάβετ έγινε η μακροβιότερη Μονάρχης της Βρετανίας το 2015 όταν έσπασε το ρεκόρ της Βασίλισσας Βικτώριας, συμπληρώνοντας τα 63 στο θρόνο. Η μόνη φορά που η συμπεριφορά της φάνηκε να αποκλίνει από εκείνη της κοινής γνώμης, ήταν όταν πέθανε η Πριγκίπισσα Νταϊάνα. Δεν εμφανίστηκε ενώπιον του κοινού, αλλά πήγε στο κάστρο Balmoral -τη θερινή κατοικία της βασιλικής οικογένειας- για να συμπαρασταθεί στα εγγόνια της. Όπως είπε «ένιωσα ότι ήταν καθήκον μου να τους προστατεύσω και να τους κρατήσω μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας». Οι πολίτες όμως, ήθελαν να δουν τα παιδιά της αδικοχαμένης Νταϊάνα και τη βασίλισσα τους. Οι πιέσεις που ασκήθηκαν ήταν τέτοιες που τελικά, έβγαλε λόγο -και έτσι έδειξε την ικανότητα της να υποχωρεί, όταν αντιλαμβάνεται πως αυτό είναι απαραίτητο, όπως σχολίασαν οι βασιλικοί ρεπόρτερ.

Στα 70 χρόνια της θητείας της, το moto των πολιτών ήταν «δεν έχω απαραίτητα άποψη για τη μοναρχία, αλλά αγαπώ τη Βασίλισσα». Και για αυτό υπάρχει η γενικότερη αίσθηση πως όταν ‘φύγει’, μαζί της θα τελειώσει και η μοναρχία στη Μεγάλη Βρετανία.