Τελικά ο χαμένος ύπνος αναπληρώνεται;
Οι περισσότεροι άνθρωποι φροντίζουν στις διακοπές και τις αργίες να κοιµούνται όσο το δυνατόν περισσότερο, ελπίζοντας ενδόµυχα ότι θα αναπληρώσουν έτσι τον ύπνο που χάνουν τις υπόλοιπες µέρες του χρόνου λόγω των αυξηµένων υποχρεώσεών τους.
Το αν η τακτική αυτή αποδίδει παραµένει άγνωστο, καθώς η επιστήµη δεν έχει ακόµα αποφανθεί αν ο πολύς ύπνος µερικές νύχτες τον χρόνο αρκεί για να αντιστραφούν τα δεινά που επιφέρει η έλλειψή του τις υπόλοιπες.
Οι περισσότερες έως τώρα µελέτες για το θέµα εξετάζουν την έλλειψη ύπνου και την αναπλήρωση για λίγες µέρες ή εβδοµάδες, λέει στην εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο δρ Ματ Τ. Μπιάνκι, επικεφαλής του Τοµέα Ιατρικής Υπνου στο Γενικό Νοσοκοµείο της Μασαχουσέτης και επίκουρος καθηγητής Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ.
Χρέος
Η κοινή λογική, όµως, πρεσβεύει πως όταν ένας άνθρωπος χάνει λ.χ. κάθε βράδυ 3 ή 4 ώρες από τον ύπνο του, εύκολα αποκτά ένα «χρέος ύπνου» της τάξεως των 15 έως 20 ωρών από Δευτέρα έως Παρασκευή – και το να κοιµηθεί 5 ή 10 ώρες περισσότερο κάθε Σαββατοκύριακο και στις διακοπές του προφανώς δεν είναι αρκετό για να αναπληρωθεί, λέει ο δρ Μπιάνκι.
Το βέβαιο είναι πως έστω και µία νύχτα να κοιµηθεί κανείς λιγότερο απ’ όσο χρειάζεται, επηρεάζονται δυσµενώς οι επιδόσεις του κατά την οδήγηση και οι χρόνοι αντίδρασής του, σύµφωνα µε τις έως τώρα µελέτες.
Οταν η έλλειψη ύπνου συµβαίνει επί δύο ή τρεις συνεχόµενες νύχτες, διαταράσσονται η προσοχή, η µάθηση και η µνήµη, ενώ επιδεινώνονται οι επιδόσεις στα µαθήµατα και στην εργασία. Και όταν η έλλειψη είναι µακροχρόνια, οδηγεί σε πολυάριθµα προβλήµατα υγείας, στα οποία συµπεριλαµβάνονται η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης και η άνοια.
«Ολα τα στοιχεία που έχουµε στα χέρια µας συνηγορούν στο ότι δεν µπορεί να ξεπληρώσει κάποιος το χρέος ύπνου που αποκτά» τονίζει ο δρ Μπιάνκι. «Θα το κουβαλά για πάντα µαζί του, αν και δεν αποκλείεται να µπορεί να το αµβλύνει µε απλά µέτρα, όπως µια σιέστα των 20 λεπτών κάθε µέρα».
Μελέτη στο Πανεπιστήµιο Loughborough στη Βρετανία έδειξε ότι ένας τόσο σύντοµος ύπνος το µεσηµέρι αντιστοιχεί µε µία ώρα πρόσθετο ύπνο το βράδυ.
«Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές ανάγκες σε ύπνο, αλλά οτιδήποτε κάτω από 6 ώρες κάθε βράδυ δεν είναι αρκετό» λέει ο δρ Τσαρλς Τσάισλερ, καθηγητής Ιατρικής Υπνου στο Πανεπιστήµιο Χάρβαρντ. «Αν εξαναγκάζαµε τον κόσµο να µένει στο κρεβάτι, πιστεύουµε ότι όλοι θα υπερέβαιναν τις 8 ώρες ύπνου».
Τουλάχιστον 8 ώρες
Σε µια µελέτη, οµάδα εθελοντών δέχθηκε να περάσει αρκετά µερόνυχτα σε εργαστήριο ύπνου, παραµένοντας στο κρεβάτι για 14 ώρες την ηµέρα. Τις πρώτες ηµέρες κοιµόντουσαν 10-12 ώρες κάθε βράδυ, λέει ο δρ Τσάισλερ. Καθώς περνούσε ο καιρός, περιόριζαν σταδιακά τον ύπνο τους, έως ότου έπειτα από δύο εβδοµάδες τον σταθεροποίησαν στις περίπου 8,4 ώρες.
Μπορεί, όµως, κάτι τέτοιο να αντιστρέψει τα δεινά της χρόνιας έλλειψης ύπνου στην υγεία; Η απάντηση πιθανώς εξαρτάται από κάθε δεινό ξεχωριστά.
«Ενας άνθρωπος που κοιµάται λιγότερο από 5 ώρες κάθε νύχτα επί πέντε χρόνια, διατρέχει τριπλάσιο κίνδυνο να παρουσιάσει αθηροσκλήρωση, σε σύγκριση µε έναν συνοµήλικό του που κοιµάται φυσιολογικά» λέει ο δρ Τσάισλερ. «Οταν οι αρτηρίες υποστούν αυτή τη βλάβη, είναι απίθανο να θεραπευτούν επειδή κάποιος άρχισε να κοιµάται περισσότερο».
Αντιθέτως, η βελτίωση της διάρκειας του ύπνου µπορεί να βελτιώσει την αρτηριακή πίεση µέσα σε µία-δύο εβδοµάδες, προσθέτει.
