Σήμερα γιορτάζει η Παναγία!
Παναγία Σουμελά, η αετοφωλιά του Πόντου. Παναγία των Βλαχερνών στον μυχό του Κερατίου, Παναγία της Τήνου, η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο… Η Παναγία, ένα από τα ιερότερα πρόσωπα της Ορθοδοξίας γιορτάζεται σήμερα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Σε κάθε γωνιά του Ελληνισμού δεν υπάρχει σπίτι που να μην γιορτάζει την Μαρία του, τον Παναγιώτη του ή την Δέσποινά του. Η Μεγαλόχαρη βρίσκεται παντού, αναφορά κάθε κατατρεγμένου, αναφιλητό του κάθε ταπεινωμένου, ανάσα ελπίδας… Αντίδοτο στο πόνο, φάρμακο στην αρρώστια, βοήθεια στην κακουχία, ανάχωμα στην θλίψη. Αυτή είναι η Παναγιά του Έλληνα, έκφραση γλυκύτητας και συμπόνιας.
Κατά την παράδοση, όταν η Παναγία πληροφορήθηκε άνωθεν τον επικείμενο θάνατό Της, προσευχήθηκε στο όρος των Ελαιών, ετοιμάστηκε και ανέφερε το γεγονός στους Αποστόλους. Επειδή κατά την ημέρα της Κοίμησης δεν ήταν όλοι οι Απόστολοι στα Ιεροσόλυμα, μια νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε κοντά Της. Την τοποθέτησαν στο μνήμα της Γεσθημανής. Μετά από τρεις μέρες ο τάφος ήταν άδειος.
Σε κάθε γωνιά του Ελληνισμού δεν υπάρχει σπίτι που να μην γιορτάζει την Μαρία του, τον Παναγιώτη του ή την Δέσποινά του. Δεν υπάρχει ποιητής που να μη στοχάζεται στο όνομά Της…
Παρακολουθήστε ζωντανά τη Θεία Λειτουργία στην Παναγία Εκατονταπυλιανή:
Η Παναγία της Τήνου
Η εικόνα της Παναγίας της Τήνου βρέθηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1823, έπειτα από πολλές προσπάθειες και «με την υπόδειξη της Παναγίας στη μοναχή Πελαγία», στην ιστορική Μονή της «Κυράς των Αγγέλων», στο Κεχροβούνι.
Με Βασιλικό Διάταγμα του 1836, καθιερώθηκε ο εορτασμός της Παναγίας στην Τήνο να είναι οκταήμερος και να διαρκεί έως τα «εννιάμερα της Θεοτόκου», στις 23 Αυγούστου, όπου μέσα σε ατμόσφαιρα συγκίνησης, κατάνυξης και σεβασμού, ψάλλονται ύμνοι και εγκώμια, μπροστά στον επιτάφιο και την εικόνα.
Ο δρόμος που οδηγεί από το λιμάνι στο ναό του Ευαγγελισμού, όπου βρέθηκε η εικόνα, είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της άρρηκτης σχέσης του ελληνισμού με την Ορθοδοξία.
Στην Τήνο παράλληλα με την εορτασμό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οι Έλληνες τιμούν κι αυτούς που χάθηκαν, όταν οι Ιταλοί τορπίλισαν και βούλιαξαν την «Έλλη» μέσα στο λιμάνι του νησιού ανήμερα της Παναγιάς.
Παναγία Σουμελά
Επίκεντρο για ολόκληρη τη Μακεδονία και τη Θράκη είναι η Παναγία Σουμελά, το ιστορικό μοναστήρι στις πλαγιές του Βερμίου Όρους, σύμβολο της ποντιακής πίστης. Κάθε χρόνο, «καραβάνια» πιστών ανηφορίζουν στην Καστανιά.
Για μια χρονιά ακόμη θα δοθεί υποτροφία από το Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα «Παναγία Σουμελά» σε μαθητή ή μαθήτρια του Γενικού Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας στη μνήμη των παιδιών του Λυκείου Μακροχωρίου, που έχασαν τη ζωή τους στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, στις 13 Απριλίου του 2003.
Το προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο ξεκίνησε το 1951, χρονιά που εγκαταστάθηκε η ιστορική εικόνα στη νέα της κατοικία. Την εικόνα είχε μεταφέρει από το Μοναστήρι του όρους Μελά του Πόντου ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σουμελιώτης, το 1931.
Στο Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα της «Παναγίας Σουμελά» φυλάσσονται, επίσης, ο βαρύτιμος και ευμεγέθης Σταυρός, που φέρει Τίμιο ξύλο, δωρεά του αυτοκράτορα Εμμανουήλ Γ΄(1390-1417) του Μεγαλοκομνηνού προς την παλαίφατη Πατριαρχική Μονή της Παναγίας Σουμελά του Πόντου και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο, του Οσίου Χριστοφόρου, ηγουμένου της Μονής της Παναγίας Σουμελά του Πόντου (644), τα οποία είχε φέρει ο Αμβρόσιος Σουμελιώτης, επίσης το 1931.
Η «Οφιούσα» της Κεφαλονιάς
Στη νότια Κεφαλονιά, κοντά στο χωριό Μαρκόπουλο, βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως. Εκεί από τη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα (6 Αυγούστου) εμφανίζονται μέσα κι έξω από τον ναό μικρά φίδια. Είναι τα λεγόμενα «φίδια της Παναγίας».
Στη θέση αυτή, λέει η παράδοση, υπήρχε ένα παλιό μοναστήρι της Παναγιάς, μεγάλο και πλούσιο. Όταν το μοναστήρι δέχτηκε επίθεση από πειρατές οι καλόγριες για να μην πέσουν στα χέρια τους παρακάλεσαν την Παναγία να τις κάνει πουλιά, ή φίδια.
Έτσι, σαν φίδια, ιερά πλέον, γυρίζουν κάθε χρόνο στις αρχές του Αυγούστου και όσο περνούν οι μέρες πληθαίνουν. Την παραμονή της Κοιμήσεως «πλημμυρίζουν» τον ναό.
Σύμφωνα με την παράδοση αν κάποια χρονιά τα φίδια δεν παρουσιασθούν, είναι κακό σημάδι. Αυτό συνέβη το 1940 και το 1953, όταν το νησί δοκιμάσθηκε από τους σεισμούς.
Παναγία Εκατονταπυλιανή
Στο κυκλαδίτικο νησί, την Πάρο, ο παλαιοχριστιανικός ναός της Εκατονταπυλιανής, στο λιμάνι της Παροικιάς, από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, φοράει τα γιορτινά του. Στην πρωτεύουσα του νησιού, χαρακτηριστική είναι η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας, που δίνει το έναυσμα για το παραδοσιακό γλέντι που θα ακολουθήσει με νησιωτικούς χορούς και με το κρασί της Πάρου να ρέει εν αφθονία.
Ξακουστά τα πανηγύρια για το «Πάσχα του καλοκαιριού» σε όλη την Ελλάδα. Από τον Βορρά μέχρι τον Νότο, από την Ανατολή ως τη Δύση ηχούν παραδοσιακοί ρυθμοί:
– Στην Αττική, πανηγύρι στήνεται το Δεκαπενταύγουστο στην Ιερά Μονή της Παναγίας των Κλειστών. Τις κατανυκτικές λειτουργίες ακολουθεί λαμπρό πανηγύρι σε κατάφυτο περιβάλλον σε υψόμετρο 410, στα βόρεια της Φυλής. Το σημαντικό αυτό μοναστήρι χρονολογείται από το 12ο αι. Στην αρχή λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι και από το 1932 ανασυστάθηκε ως γυναικεία μονή.
– Στα Ζαγοροχώρια, οι εκδηλώσεις για τη γιορτή της Παναγίας είναι τριήμερες. Οι απόδημοι Ηπειρώτες επιστρέφουν για να τιμήσουν τη μνήμη της και να γιορτάσουν με παραδοσιακούς ηπειρωτικούς σκοπούς στα πατροπαράδοτα πανηγύρια που κορυφώνονται το τριήμερο Παρασκευή – Κυριακή.
– Στην Κοζάνη, οι «καβαλάρηδες της Σιάτιστας» κάθε χρόνο συγκεντρώνουν πλήθος επισκεπτών, όχι μόνο από τη Δυτική Μακεδονία, αλλά από ολόκληρη τη χώρα. Στην πόλη της Σιάτιστας, τη λειτουργία παρακολουθούν προσκυνητές καβαλάρηδες πάνω σε στολισμένα άλογα. Με το πέρας της λειτουργίας επιστρέφουν έφιπποι στην πόλη όπου πλήθος κόσμου τους περιμένει για να δώσουν το έναυσμα της γιορτής. Το έθιμο χρονολογείται από την Τουρκοκρατία, ως μια ευκαιρία για τους σκλαβωμένους Έλληνες να δείξουν τη λεβεντιά και τον πόθο τους για λευτεριά.
-Στα Θεοδώριανα ‘Αρτας, το πρωί η πομπή των προσκυνητών κατεβαίνει στο χωριό από το ξωκκλήσι της Παναγίας πεζή και με την εικόνα της στα χέρια, ενώ το βράδυ με το χτύπημα της καμπάνας συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού για να διασκεδάσουν και να χορέψουν το «διπλοκάγκελο».
Αλλά και η νησιωτική Ελλάδα δεν υπολείπεται στα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, από τα οποία δεσπόζουν εκείνα:
– στο νησί του Παπαδιαμάντη, τη Σκιάθο, όπου το βράδυ της παραμονής γίνεται η έξοδος του επιταφίου της Παναγίας υπό τη συγκινητική μελωδία των εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλλουν όλοι μαζί οι Σκιαθίτες.
– στη Λέσβο, όπου στη γραφική κωμόπολη της Αγιάσου στο επίκεντρο της ημέρας είναι η ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, όπου η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα.
Πολλοί προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 25 χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της Παναγιάς της Αγιασώτισσας και να διανυκτερεύσουν. Την ημέρα της γιορτής, μετά τη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό και ακολουθεί ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του Ανατολικού Αιγαίου
– στη Θάσο, στο χωριό Παναγιά, όπου μετά τη λιτάνευση της εικόνας, που συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα, οι πιστοί μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας και παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι που περιλαμβάνει πατάτες, ρύζι και μοσχάρι στιφάδο
-στην Κάρπαθο, στην οποία το πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Όλυμπο, είναι από τα πιο κατανυκτικά. Αποκορύφωμα του παραδοσιακού εορτασμού είναι ο χορός που γίνεται στη μικρή πλατεία, μπρος στην εκκλησιά της Παναγίας, με τους οργανοπαίκτες να παίζουν τον Κάτω Χορό, αργόσυρτο και με σοβαρή διάθεση. Ξεκινά από τους άντρες και ακολουθούν οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς παραδοσιακές γιορτινές στολές τους
– στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά, όπου γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται με ευλάβεια και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους
– στα Κουφονήσια, όπου γιορτάζει η Παναγιά στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη λειτουργία προσφέρεται φαγητό από τους ντόπιους και κατόπιν όλοι μεταφέρονται με καΐκια στο Πάνω Κουφονήσι για γλέντι με θαλασσινούς μεζέδες μέχρι πρωίας
– αλλά και στην Παναγία Σπηλιανή στη Νίσυρο, στο Μοναστήρι Παναγίας του Χάρου στους Λειψούς, στην Παναγία Φανερωμένη και στην Παναγιά τη Θαλασσινή στην ‘Ανδρο, στην Παναγία Κρεμαστή στη Ρόδο, στην Παναγιά Καστριανή στην Τζια, στην Παναγιά Πανοχωριανή στην Αμοργό, στην Παναγία στη Σέριφο και στο Φιλότι της Νάξου, στην Πορταΐτισσα στην Αστυπάλαια και σε άλλες γωνιές της Ελλάδας, η ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια. Τα ήθη και τα έθιμα της ημέρας συνεχίζονται από γενιά σε γενιά, σε μια προσπάθεια να κρατηθούν στο χρόνο.
Σε Πάρο – Τήνο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Η αναγόρευση του σε επίτιμο δημότη της Πάρου, έδωσε χθες για μια ακόμα φορά της ευκαιρία στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, να επισημάνει την ανάγκη η χώρα να συνεχίσει την Ευρωπαϊκή της πορεία.
Ο κ. Παυλόπουλος μιλώντας στην σχετική τελετή που έγινε στο δημαρχείο του νησιού είπε χαρακτηριστικά: «Σας παρακαλώ λοιπόν να δεχθείτε απλώς τις ταπεινές μου ευχαριστίες γι’ αυτή την μεγάλη τιμή που μου επιδαψιλεύετε. Η οποία θα με συνοδεύει, κατά την άσκηση των καθηκόντων μου, ως χρέος και εντολή: Να υπερασπισθώ, στο ακέραιο, την πορεία της Χώρας στο δρόμο της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού που χάραξαν οι Πρόγονοί μας. Στο δρόμο της Ευρώπης, το αέτωμα της οποίας στηρίζουν, εκτός από το ρωμαϊκό κρατικό οικοδόμημα, οι άλλοι δύο βασικοί πυλώνες, δηλαδή οι πυλώνες του Ελληνικού Πνεύματος και της Χριστιανοσύνης». Μάλιστα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε χαρακτηριστικά «Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη, αλλά και η Ευρώπη δεν θα ήταν ίδια χωρίς την Ελλάδα».
Στην αντιφώνηση του ο κ. Παυλόπουλος αναφέρθηκε στο νησί της Πάρου λέγοντας: «Η Πάρος, το κόσμημα των Κυκλάδων και του Αιγαίου, είναι ο καρπός μιας ανεπανάληπτης συνεύρεσης της απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και του Ελληνικού Πολιτισμού, στις πιο γόνιμες στιγμές του.
Ως προς το φυσικό κάλος, δεν χρειάζεται να επισημάνω οτιδήποτε, παρά μόνο να διαπιστώσω την λάμψη του. Γιατί το κάλος αυτό, όπως και κάθε δημιούργημα της φύσης, έχει το μεγάλο προνόμιο να μην χρειάζεται απόδειξη. Απλώς υπάρχει, πέρα κι έξω από τ’ ανθρώπινα που το βιώνουν, χωρίς βεβαίως να μπορούν να το περιγράψουν. Τι άλλο, άραγε, σηματοδοτεί και το γεγονός ότι χρόνια τώρα – και μάλιστα μ’ εντεινόμενο ρυθμό – η Πάρος αποτελεί παγκόσμιο πόλο τουριστικής έλξης, μ’ άλλα λόγια ένα είδος παγκόσμιου τουριστικού προσκυνήματος;»
Στην συνεχεία ο κ. Παυλόπουλος , αναφέρθηκε «στην ανεξίτηλη συμβολή της Πάρου ως προς την διαμόρφωση του Ελληνικού και του Παγκόσμιου Πολιτισμού».
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένο, έφτασε το απόγευμα της Παρασκευής στο νησί με την φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού «Έλλη».
Στο Δημαρχείο του νησιού, οπού έγινε και η τελετή της αναγόρευσης του σε επίτιμο δημότη, τον υποδέθηκε και τον προσφώνησε ο δήμαρχος της Πάρου κ. Μάρκος Κωβαίος. Στην τελετή παρών ήταν και ο Μανώλης Γλέζος, στον οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε ιδιαίτερη αναφορά και είχε ολιγόλεπτη συνάντηση μαζί του.
Στην συνεχεία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετέβη στον Ιερό Ναό Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου οπού τον υποδέχθηκε ο Μητροπολίτης Παροναξίας και παρακολούθησε τον «Μέγα Εόρτιος Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός μετά Αρτοκλασίας και Θείου Κηρύγματος»
Σήμερα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρίσκεται στην Τήνο προκειμένου να παρακολουθήσει την θεία λειτουργία και την λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας.
