Οι δυσάρεστες αναμνήσεις μπορούν να γίνουν ευχάριστες

Οι αναμνήσεις συνήθως σχετίζονται με συναισθήματα και τα τελευταία μπορούν να αλλάξουν μέσω νέων εμπειριών αλλά και με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με όμως με άρθρο του Nature, επιστήμονες κατάφεραν να χειραγωγήσουν εγκεφαλικά κύτταρα ποντικιών και να μετατρέψουν τις δυσάρεστες αναμνήσεις τους σε ευχάριστες.

Οι αναμνήσεις κωδικοποιούνται σε μια ομάδα νευρώνων που ενεργοποιούνται ταυτόχρονα ή σε συγκεκριμένα πρότυπα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι νευρώνες σε διαφορετικές εγκεφαλικές περιοχές κωδικοποιούν διαφορετικές πτυχές μιας ανάμνησης ενός γεγονότος. Για παράδειγμα, η τοποθεσία όπου έλαβε χώρα ένα γεγονός και το συναίσθημα που σχετίζεται με αυτό ενδεχομένως να αποθηκεύεται σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου.

Οι ερευνητές στο πλαίσιο της μελέτης εξέτασαν κατά πόσο ήταν δυνατόν να αλλάξουν επιλεκτικά ένα τμήμα της ανάμνησης, του συναισθήματος δηλαδή που σχετίζεται με αυτήν. Τροποποίησαν λοιπόν γενετικά άρρενα ποντίκια ώστε να σχηματίσουν φοβικές αναμνήσεις (τα υπέβαλλαν σε ηλεκτροσόκ) ή ευχάριστες (αφήνοντάς τα να ζευγαρώσουν με θηλυκά).

Αργότερα, χρησιμοποιώντας φως για να ελέγξουν τη δραστηριότητα των νευρώνων (με τη μέθοδο της οπτογενετικής) οι ερευνητές προκαλούσαν φοβικές αναμνήσεις κάθε φορά που τα ποντίκια πήγαιναν προς ένα συγκεκριμένο σημείο του κλουβιού. Αυτό σταδιακά έκανε τα πειραματόζωα να αποφεύγουν αυτό το σημείο. Στα τρωκτικά που είχαν σχηματιστεί ευχάριστες αναμνήσεις, οι ερευνητές τις χρησιμοποίησαν για να κάνουν μια συγκεκριμένη γωνία του κλουβιού να είναι ελκυστική.

Στο τελευταία σκέλος του πειράματος, για να διατηρηθούν οι συσχετισμοί μεταξύ τόπου και συναισθήματος, οι ερευνητές προκάλεσαν μόνο το «χωρικό» σημείο της φοβικής ανάμνησης, ενώ άφησαν τα ποντίκια να έρθουν σε επαφή με τα θηλυκά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σταματήσουν πια να φοβούνται τη συγκεκριμένη γωνία του κλουβιού. Πέτυχαν επίσης να μετατρέψουν τις θετικές αναμνήσεις σε αρνητικές.

Η διαμόρφωση των αναμνήσεων 
Είναι γνωστό ότι οι αναμνήσεις υπόκεινται σε αλλαγές και ενδεχομένως να «ξαναγράφονται» κάθε φορά που τις ανακαλούμε. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει πλήρως τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που δίνουν την δυνατότητα στις αναμνήσεις να αλλάζουν και να μας επιτρέπουν να βιώνουμε διαφορετικά κάθε φορά συναισθήματα γι’ αυτές.

Η αποσαφήνιση αυτών των μηχανισμών θα βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για παθήσεις, όπως η κατάθλιψη και το σύνδρομο μετατραυματικού στρες.

Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές εξέτασαν τους νευρώνες στον ιππόκαμπο των πειραματόζωων, διότι η συγκεκριμένη εγκεφαλική περιοχή πιστεύεται ότι κωδικοποιεί το περιεχόμενο των αναμνήσεων, όπως το πότε συνέβη ένα γεγονός. Μελέτησαν επίσης και νευρώνες στην αμυγδαλή, περιοχή του εγκεφάλου που κωδικοποιεί τα συναισθήματα.

Να σημειωθεί ότι, τα ποντίκια είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε οι αναμνήσεις τους να εντοπίζονται ευκολότερα. Καθώς σχηματίζονταν οι φοβικές ή ευχάριστες αναμνήσεις τους, μια φωτο-ευαίσθητη πρωτεΐνη εκφραζόταν στους νευρώνες που κωδικοποιούσαν τις νέες αναμνήσεις. Με αυτό τον τρόπο, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν τους νευρώνες και μετέπειτα με τη χρήση φωτός επανενεργοποιούσαν την ανάμνηση.

Η επιτυχία του πειράματος βασίστηκε στο γεγονός ότι οι ερευνητές εντόπιζαν το περιεχόμενο και το συναίσθημα της ανάμνησης ξεχωριστά. Όταν ενεργοποιούσαν τους νευρώνες στον ιππόκαμπο, ενεργοποιούνταν το περιεχόμενο της ανάμνησης, ενώ τα νέα γεγονότα που βίωνε το πειραματόζωο «ξαναέγραφαν» το συναισθηματικό μέρος της. Αυτό συντελούσε στον σχηματισμό μιας νέας ανάμνησης που συνδεόταν με τον ίδιο χώρο αλλά με διαφορετικό συναισθηματικό συσχετισμό.

Η εξέταση των κυττάρων με τη βοήθεια μικροσκοπίου επιβεβαίωσε ότι η σχέση μεταξύ των νευρώνων που κωδικοποιούν την ανάμνηση στον ιππόκαμπο και αυτών στην αμυγδαλή, είχε τροποποιηθεί μετά την χειραγώγηση. Αυτό σημαίνει ότι η σχέση μεταξύ των δύο εγκεφαλικών περιοχών είναι «σφυρηλατήσιμη».