Τι σχέση έχει το οικονομικό κραχ και οι άνδρες με τεστοστερόνη; Πολλοί οικονομολόγοι κατά καιρούς έχουν μιλήσει για τα “animal spirits”, δηλαδή τα “ζωικά πνεύματα” ή τα “ζωώδη ένστικτα”, αλλά και για την παράλογη ευφορία, καταστάσεις που εντοπίζονται στους ορόφους της Wall Street και στο City. Πού οφείλονται και πώς συνδέονται με την οικονομική κρίση και την Ελλάδα;
Επιστήμονες οι οποίοι προχώρησαν σε μία έρευνα προσπαθώντας να καταλάβουν τον τρόπο που λειτουργούν οι ορμόνες στο οικονομικό παιχνίδι, θεωρούν πως η επιθετική συμπεριφορά η οποία μπορεί να γίνει και επικίνδυνη όσον αφορά τα παιχνίδια του εμπορίου και της ευρύτερης οικονομίας, είναι αποτέλεσμα της πολλής τεστοστερόνης, αναφέρει η Daily Mail.
Το πείραμα
Ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου προχώρησαν σε μία προσομοίωση οικονομικών συναλλαγών σε αίθουσα χρηματιστηρίου, προσκαλώντας τους συμμετέχοντες να πάρουν μέρος σε ένα πείραμα. Οι συμμετέχοντες, άνδρες και γυναίκες, αγόραζαν και πωλούσουν περιουσιακά στοιχεία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τούς χορηγούνταν δόσης είτε τεστοστερόνης είτε κορτιζόλης.
Όπως παρατηρήθηκε, όσοι έλαβαν δόσεις από οποιαδήποτε από τις δύο ορμόνες, έκαναν πιο ριψοκίνδυνες επιλογές. Ενδιαφέρουσα ήταν και η παρατήρηση ότι, όταν τα επίπεδα ορμονών ήταν υψηλότερα στον μέσο όρο της ομάδας, τότε δημιουργούνταν αστάθεια στις τιμές.
Μεταγενέστερα πειράματα, μόνο με άνδρες, στα οποία οι συμμετέχοντες άλλοτε λάμβαναν τις εν λόγω ορμόνες και άλλοτε πίστευαν ότι τις λάμβαναν, αλλά στην πραγματικότητα λάμβαναν placebo, έδειξαν ότι τεστοστερόνη και κορτιζόλη δουλεύουν μαζί.
Ειδικότερα, οι μελετητές διαπίστωσαν πως, στους άνδρες, η κορτιζόλη οδηγούσε σε ριψοκίνδυνες επενδύσεις, ενώ η τεστοστερόνη δημιουργούσε μια αισιοδοξία στους συμμετέχοντες πως οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων θα αυξηθούν στο μέλλον.
Τι λένε οι ειδικοί
Ένας εκ των συγγραφέων της σχετικής μελέτης, ο Dr Ed Roberts από το Imperial College, δήλωσε: “Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η κορτιζόλη και η τεστοστερόνη προωθούν την επικίνδυνη επενδυτική συμπεριφορά, βραχυπρόθεσμα. Στόχος μας είναι να καταλάβουμε περισσότερα για το τι κάνουν αυτές οι ορμόνες. Τότε μόνο μπορούμε να δούμε το περιβάλλον στο οποίο ενεργοποιούνται και να σκεφτούμε αν είναι πολύ αγχώδες ή πολύς ανταγωνιστικό. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν τις ορμόνες των χρηματιστών και να έχουν αντίκτυπο στην διαδικασία λήψης αποφάσεων”.
O Dr Carlos Cueva από το πανεπιστήμιο του Alicante και επίσης εκ των συγγραφέων της μελέτης προσθέτει: “Η άποψή μας είναι ότι οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά των χρηματιστών, ιδίως σε περιόδους οικονομικής αστάθειας”.
Τα ζωώδη ένστικτα
Ο Βρετανός οικονομολόγος John Maynard Keynes έχει γράψει πως τα “ζωώδη ένστικτα”, θα μπορούσαν να προκαλέσουν υπερτιμήσεις στις αγορές, ενώ και ο Alan Greenspan έχει μιλήσει για τη “ζωώδη πληθωρικότητα”. Ο καθηγητής ενδοκρινολογίας από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Ashley Grossman, ο οποίος δεν συμμετείχε στην παραπάνω μελέτη σημειώνει:
“Παλαιότερα δεν ήταν ξεκάθαρο αν οι αυξήσεις στα επίπεδα των ορμονών είναι η αιτία ή το αποτέλεσμα ασταθών αγορών. Τώρα φαίνεται ότι ισχύουν και τα δύο. [Οι επιστήμονες πίσω από το εν λόγω πείραμα] έχουν δείξει ότι τα επίπεδα κορτιζόλης και τα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες συνδέονται με τις ασταθείς συναλλαγές και είναι πραγματικά συναρπαστικό το ότι η χορήγηση κορτιζόλης στους άνδρες αυξάνει την τάση τους να επιδίδονται σε επικίνδυνα στοιχήματα”.
Μεταξύ άλλων ο Ashley Grosmman προσθέτει: “Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη του στρες που αυξάνεται σε περιπτώσεις για τις οποίες δεν υπάρχει προφανής στρατηγική αντιμετώπισης. Και τι γίνεται με την τεστοστερόνη; […[ Σε αυτή την περίπτωση η χορήγηση τεστοστερόνης οδηγεί σε υπερβολική αισιοδοξία άρα και σε πιο επικίνδυνες συναλλαγές”.
Και η Ελλάδα στο παιχνίδι
Ο καθηγητής Grosmman καταλήγει με μία συμβουλή με ελληνικό χρώμα: “Λοιπόν, χρηματιστές προσέξτε. Οι ορμόνες σας μπορούν να καθορίσουν τα ρίσκα που παίρνετε και να μεγεθύνουν τις διακυμάνσεις της αγοράς. Με τις προβλέψεις για την Ελλάδα να δείχνουν μεγάλη μεταβλητότητα της αγοράς και της [πιθανότητας] αποπληρωμής ή μη τους χρέους της, είναι σημαντικό να γνωρίζετε πόσο αντίκτυπο έχουν οι ορμόνες στις εμπορικές αποφάσεις”.
